Karta Puszczy Białowieskiej

Znajdujemy się w trudnych czasach historii Ziemi, kiedy ludzkość musi dokonać wyboru, od którego będzie zależała jej przyszłość. Wspólnota gatunków, kultur i wszelkich form życia zależy od wzajemnej współpracy, poszanowania i harmonii, od tego, czy przyjmiemy odpowiedzialność za ich zachowanie.

Puszcza Białowieska jest ostatnim naturalnym nizinnym mieszanym lasem Europy, w którym występuje niespotykana nigdzie indziej wspólnota życia, gdzie swobodnie działają siły przyrody, i gdzie zapewnione są warunki dla podtrzymania procesów naturalnych. Zachowanie tego unikatowego obszaru, wraz z jego wartościami przyrodniczymi, kulturowymi i nienaruszonym pięknem leży we wspólnym interesie wszystkich ludzi.

Sytuacja: Popularna we współczesnym świecie postawa nieograniczonej konsumpcji, nieuzasadnionej eksploatacji przyrody oraz unifikacja kultury zagrażają przyrodzie i człowiekowi w skali globalnej i lokalnej. Dobro całej planety zależy w szczególności od zachowania i ochrony takich miejsc, jak Puszcza Białowieska.

Wyzwania: Potrzebujemy zjednoczenia wysiłków, by chronić Puszczę Białowieską. Wymaga to zmiany stosunku do tego obszaru i wykorzystania dostępnych środków dla zachowania wartości przyrodniczych Puszczy oraz lokalnych wartości kulturowych. Wyzwaniom tym możemy sprostać jedynie podejmując odpowiednie wysiłki na wszystkich, wzajemnie zależnych poziomach: ekologicznym, ekonomicznym, politycznym, społecznym i duchowym.

Zasady:

I. Szacunek i opieka nad przyrodą Puszczy

A. O wartości Puszczy stanowi różnorodność biologiczna, ciągłość procesów przyrodniczych i zwarty obszar lasu, dlatego cała Puszcza powinna być objęta najwyższą formą ochrony i jednorodnie „zarządzana”.

B. Z przypisanych człowiekowi praw do posiadania obszaru Puszczy wynikają obowiązki ochrony przyrody i praw wszystkich jej mieszkańców. Dla wspólnego dobra prawa te nie powinny wiązać się z naruszaniem wartości przyrodniczych i kulturowych.

C. Opieka nad Puszczą musi zagwarantować zachowanie tych wartości w nienaruszonym stanie dla następnych pokoleń.

II. Niepodzielność ekologiczna

A. Przyroda Puszczy jest niepodzielna i opieka nad nią wymaga uwzględnienia tej niepodzielności, niezależnie od aktualnych podziałów granicami państwowymi czy administracyjnymi. Obecna sytuacja, gdy po polskiej stronie niewielka część Puszczy jest parkiem narodowym, a pozostała jest administrowana przez gospodarstwo Lasów Państwowych, nie sprzyja należytej opiece i ochronie.

B. Należy dążyć do zachowania i odtwarzania niepodzielnego systemu Puszczy Białowieskiej, ze szczególnym uwzględnieniem różnorodności biologicznej i zachowania ciągłości procesów przyrodniczych. Areały gatunków żyjących w Puszczy nie pokrywają się ze sztucznymi granicami tworzonymi przez człowieka, dlatego ochrona i opieka powinna obejmować obszar całej Puszczy Białowieskiej. Do realizacji takich celów najodpowiedniejszy jest park narodowy.

C. Wszelka działalność na obszarze Puszczy powinna być podporządkowana wiedzy przyrodniczej, z uwzględnieniem ograniczeń tej wiedzy, co oznacza rezygnowanie z ingerencji, kiedy nie możemy być pewni jej skutków.

D. Wszelkie decyzje powinny uwzględniać długofalowe skutki i być podporządkowane naturalnym procesom. Podejmując decyzje dotyczące bliższych i dalszych okolic Puszczy Białowieskiej, należy mieć na uwadze ich skutki dla przyrody Puszczy.

III. Zrównoważenie

A. Rozwój regionu powinien uwzględniać nienaruszalność wartości obszaru Puszczy Białowieskiej. Należy stosować technologie i rozwiązania przyjazne środowisku naturalnemu.

B. Należy prowadzić badania i monitoring procesów zachodzących na obszarze Puszczy Białowieskiej w celu skutecznej ochrony wartości przyrodniczych i kulturowych tego obszaru.

IV. Społeczeństwo

A. Ekonomiczne i społeczne decyzje powinny służyć eliminowaniu nierówności, zapewniać warunki zdrowego i bezpiecznego życia i dostęp do edukacji wskazującej na przyrodnicze i kulturowe wartości obszaru oraz sposoby życia sprzyjające zachowaniu tych wartości.

B. Należy wskazywać na obszary zagrożeń społecznych i biedy oraz dążyć do ich eliminowania.

C. Wszelkie działania ponadlokalnych struktur, firm, instytucji itp. powinny być przejrzyste i czytelne dla lokalnych społeczności, zarówno jeśli chodzi o ich wpływ na przyrodę Puszczy, jak i na obszary zamieszkałe.

D. Należy rozwijać współczujący i nacechowany pokorą stosunek człowieka do przyrody; eliminować postawy eksploatatorskie i aroganckie wobec przyrody.

E. Należy promować wzajemną tolerancję, poszanowanie różnych kultur i tradycji.

Wszystkie te cele mogą być zrealizowane tylko przy zaangażowaniu społeczności lokalnej, mieszkańców Polski, a także międzynarodowym. Odpowiedzialność za Puszczę Białowieską jest naszą wspólną odpowiedzialnością, dlatego też w działaniach na rzecz jej ochrony nie może zabraknąć polityków, ludzi nauki i kultury. Pomiędzy celami przyrodniczymi i społecznymi mogą pojawiać się napięcia, które można i należy eliminować na drodze współpracy i szerokiego porozumienia. Każdy człowiek, organizacja czy grupa może odegrać znaczącą rolę w ochronie Puszczy Białowieskiej. Podpisując się pod Kartą Puszczy Białowieskiej, która jest wzorowana na światowej Karcie Ziemi (Earth Charter) deklarujemy zaangażowanie po stronie szacunku dla życia, dzikiej przyrody i harmonii między ludźmi.

Inicjatorzy Karty chcieliby, żeby stała się ona skutecznym orędziem w staraniach o ochronę całej Puszczy Białowieskiej. Dlatego apelujemy o jej popularyzowanie, publikowanie i podpisywanie.

Karta jest oddolną inicjatywą społeczną.

Pod Kartą można się podpisać na stronie: republika.pl/puszcza_bialowieska oraz pisząc na adres: WWF Białowieża, ul. Mostowa 15, 17-230 Białowieża, e-mail: sjakimiuk@wwf.pl lub LESZA, ul. Staromiejska 6, 40-013 Katowice, e-mail: janusz@pnrwi.most.org.pl