Pszczoły i las
Profesor Józef Banaszak pisze o historii pszczoły miodnej bez zbędnego naukowego nadęcia. Ciekawie pokazuje różne aspekty jej związków z lasem, podpierając się badaniami znawców tematu i sporą dawką literatury fachowej.
Pierwotnie pszczoła miodna była naturalnym i stałym składnikiem lasu. Fakt, że była ona również ważnym elementem w życiu ludzi, podkreśla chociażby naskalny rysunek sprzed 10 tys. lat z okolic Walencji w Hiszpanii. Przedstawia on człowieka rabującego pszczołom miód.
Książkę ubogacają ciekawe fotografie (w tym wiele archiwalnych zdjęć Jana J. Karpińskiego i Włodzimierza Puchalskiego), pokazujące na przykład, w jaki sposób bartnicy poruszali się po drzewach za pomocą tzw. leziwa, czy fotografie różnych rodzajów barci oraz samych pszczół. Autor prezentuje rozwój bartnictwa i jego wpływ na puszczę – wpływ nie zawsze korzystny. Szczegółowo ukazane jest bartnictwo właśnie w Puszczy Białowieskiej, w dalszych częściach publikacji opisany jest okres rozwoju pasiecznictwa przyzagrodowego. Dzisiaj największą ostoją drzew bartnych w Polsce jest Białowieski Park Narodowy, gdzie zachowało się ich około 100.
Warto też zwrócić uwagę na opis pszczół dziko żyjących – trzmieli, a także na prezentację licznej grupy gatunków żyjących samotnie. Pszczół samotnic jest w Polsce około 400 gatunków, zaś trzmieli ok. 30 gatunków. To one, wraz z pszczołą miodną, spełniają kluczową rolę w zapylaniu roślin.
Z książki dowiemy się też, ile w Polsce jest rodzin pszczelich (około miliona), a ile musiałoby być, aby zaspokoić potrzeby wszystkich roślin, nie tylko tych związanych z uprawą roli i sadownictwem. W samym tylko miesiącu maju, gdy zapotrzebowanie na pracę zapylaczy jest największe, potrzebna jest obecność aż 6 milionów rodzin pszczelich.
Dla nie-znawców tematu lektura książki „Pszczoły i las” śmiało może stanowić wstęp do dalszego, wnikliwszego zapoznania się ze światem tych owadów, jakże ważnych również dla ludzi.
Grzegorz Bożek
Józef Banaszak, „Pszczoły i las. Pszczoła miodna na tle polodowcowej historii lasów w Polsce”, Wydawnictwo Alegoria i Wydawnictwo Wilczyska, Warszawa-Wilczyska 2010.
Październik 2010