Niepewność niedźwiedziej doliny

Ten album i film, jak napisał Erik Baláž, zrodziły się z obaw o przyszłość dzikiej przyrody Tatr.

W albumie „Ostatnia twierdza. Piętnaście lat z niedźwiedziami” (19 rozdziałów) i filmie dokumentalnym „Strażnik tatrzańskiej przyrody” (54 minuty) znajdziemy mnóstwo zdjęć Tatr, ale rzadko są to krajobrazy, które polski czytelnik łatwo rozpozna i skojarzy. Ukazana w nich jest bowiem Cicha i Koprowa Dolina (zobacz: ticha.sk), jedno z ostatnich miejsc, gdzie człowiek rzadko się pojawia. Mieszkają tam głównie niedźwiedzie. I to one, a szczególnie jedna rodzina niedźwiedzia, są bohaterami książki i filmu. Obok nich to miejsce życia kozic, wilków, świstaków i jeleni – one też pojawiają się kartach książki i taśmie filmowej.

Dzisiaj w Cichej i Koprowej Dolinie żyje 40 niedźwiedzi, o wiele więcej niż przed laty – w 1950 r. było ich tam zaledwie dwa. Niestety na Słowacji na niedźwiedzie się poluje, więc ich przyszłość niekoniecznie musi być optymistyczna.

W albumie oprócz zdjęć znajdziemy również historię powstawania filmu, pobytu autorów wśród tatrzańskiej przyrody, ich przemyślenia i refleksje.

Autorzy spędzili setki godzin, wiele, wiele dni przebywając w miejscu, w którym gospodarzami są niedźwiedzie, a człowiek zagląda z rzadka. Mimo tych setek godzin spotkanie niedźwiedzi nie było wcale takie proste, a tym bardziej uwiecznienie ich w ciekawy sposób.

Przyroda w filmie pokazana została bez żadnego koloryzowania i zbędnego retuszu – jest każda pora roku, zabawy niedźwiadków pod okiem niedźwiedzicy, walka z innymi niedźwiedziami o zachowanie swojego rewiru, objadanie się borówkami, wypoczynek. Widać życie niedźwiedzi w odległych wąwozach i lasach bez konfliktu z człowiekiem. Zmienia się pogoda, obok toczy się życie innych zwierząt, choćby scena pościgu wilków za łanią, tokowanie głuszca, wreszcie las i niekończące się borówczyska dopełniają obraz „Strażnika tatrzańskiej przyrody”.

Z całą odpowiedzialnością piszę: czytelnik i widz nie będzie zawiedziony. Obraz autorstwa Baláža, Rajchla i D’Amicis tchnie mocno głębokoekologiczną wrażliwością. Przyroda jest pokazana taka, jaką jest, z jej złożonością, współzależnością, powiązaniami i pięknem.

Bonusem dodanym do filmu są rady Erika Baláža, jak należy zachowywać się przy spotkaniu niedźwiedzia.

Dla polskiego odbiorcy film przygotowany został z polskimi napisami, książka niestety jest wydana jedynie w wersji słowackiej.

Film został wyróżniony Grand Prix na Festiwalu „Góry i miasto” w Bratysławie 2010 r., był wielokrotnie pokazywany na różnych przeglądach filmowych na terenie całej Słowacji.

Grzegorz Bożek

„Ostatnia twierdza. Piętnaście lat z niedźwiedziami” („Posledná pevnosť – Pätnásť rokov s medveďmi”), Erik Baláž, Bruno D’Amicis, Wydawnictwo ADIN, 2010, tichawilderness.com

„Strażnik tatrzańskiej przyrody” („Strážca divočiny”), Robert Rajchl, Erik Baláž, Arolla Film, 2010, arollafilm.com

Album i film można kupić – szczegóły na podanych wyżej stronach internetowych.