Unikatowy ekosystem Pustyni Błędowskiej znów zagrożony inwestycją drogową

Pustynia Błędowska to największy obszar lotnych piasków w Europie, będący specjalnym obszarem ochrony siedlisk. Jest to unikatowy w Polsce kompleks muraw napiaskowych i wydm śródlądowych. Ta perła regionu jest jednak znów zagrożona przez inwestycję drogową. W 2022 r. interwencja mieszkańców i przyrodników w sądzie spowodowała zatrzymanie tego przedsięwzięcia. Teraz sprawa wraca. Wójt Gminy Klucze ponownie prowadzi postępowanie w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla budowy obwodnicy Klucz w ciągu drogi wojewódzkiej nr 791.

Już w grudniu 2021 r. wójt gminy Klucze wydał pozytywną decyzję środowiskową dla tej inwestycji, która ingerowałaby w dwa cenne przyrodniczo tereny – obszar Natura 2000 Pustynia Błędowska i Park Krajobrazowy Orlich Gniazd. Droga przecinałaby również korytarz ekologiczny, stanowiący uzupełnienie głównej sieci ekologicznej i mający bardzo istotne znaczenie dla migracji ssaków kopytnych w skali lokalnej i subregionalnej, co potwierdziła m.in. opinia Nadleśnictwa Olkusz. Lokalna społeczność, domagając się korekty drogi, zwracała na te argumenty uwagę w petycji podpisanej przez ponad 4700 osób (same Klucze liczą jedynie 5 tys. mieszkańców).

Planowana inwestycja powodowałaby fragmentaryzację tych cennych terenów, co miałoby negatywne skutki dla wielu zwierząt. Z kolei wycinka drzew wiązałaby się ze zniszczeniem siedlisk ptaków, w tym: puszczyka zwyczajnego, dudka, lelka, lerka czy dzięcioła. Nie ma wątpliwości, że tym samym bioróżnorodność tego regionu zostałaby drastycznie zniwelowana 

– komentuje mieszkanka Klucz, Anna Niedźwiedzka z inicjatywy „Ratujmy Pustynię Błędowską”.

Warto jednak podkreślić, że mieszkańcy przedstawili alternatywny plan przebiegu drogi (wschodni), którego wpływ na środowisko naturalne jest najmniejszy i omija obszary Natura 2000. Wariant ten jednak nie został wzięty pod uwagę przez urzędników, a wójt gminy Klucze, w grudniu 2021 r. wydał pozytywną decyzję środowiskową dla inwestycji przy samej pustyni, wybierając wariant zachodni.

Mieszkańcy oraz Towarzystwo na Rzecz Ziemi złożyli wówczas skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie. Proces zakończył się wyrokiem wskazującym jednoznacznie, że przedstawione przez inwestora warianty są iluzoryczne i „w zasadzie nie stanowią względem siebie żadnej realnej alternatywy, bo przebieg projektowanej drogi (obwodnicy) został w każdym z wariantów tylko nieznacznie zróżnicowany”. Prawo zaś nakazuje przedstawienie wariantów alternatywnych. Ponadto wszystkie one kolidowały z obszarem Natura 2000 Pustynia Błędowska PLH120014. Tym samym decyzja wójta została cofnięta.

Teraz sprawa wraca. Wójt prowadzi postępowanie, w którym tym razem przedstawiono cztery warianty, przy czym trzy z nich, tj. I, II i III, to warianty tożsame z wariantami z poprzedniego postępowania, a wariant IV, mieszkańców, został na tyle zmodyfikowany, że podobnie, jak inne rozpatrywane opcje, ingeruje w obszary Natura 2000. 

Wariant wschodni, o który zabiegaliśmy już poprzednim razem został przeprojektowany i wymaga udoskonalenia. W ogóle nie przypomina naszej propozycji. Dlatego zdecydowaliśmy się rozpocząć dialog, aby poprawić tę opcję, która jest najmniej szkodliwa. Nie zgadzamy się na poprowadzenie obwodnicy w I, II lub III wariancie, które zdegradują pustynne tereny, obszar Natura 2000, Park Krajobrazowy i największy obszar lotnych piasków w Europie! 

– mówi Anna Niedźwiedzka.

Inwestor wciąż nie przedstawił również alternatywy dla wariantów kolizyjnych z siecią Natura 2000 ani żadnych merytorycznych dowodów, że warianty takie nie są możliwe do realizacji.

Pomimo kolizji wariantu preferowanego przez inwestora ze specjalnym obszarem ochrony siedlisk Pustynia Błędowska i korytarzem ekologicznym zapewniającym spójność sieci Natura 2000 o znaczeniu krajowym, wciąż nie przeprowadzono wymaganej przepisami, rzetelnej oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Zawarte zostały jedynie ogólne informacje odnoszące się wyłącznie do faktu braku bezpośredniej kolizji infrastruktury z siedliskami przyrodniczymi. Brak merytorycznej i wyczerpującej oceny sprawia, że nie jest możliwe określenie właściwych działań minimalizujących negatywne oddziaływanie 

– mówi Radosław Ślusarczyk z Pracowni na rzecz Wszystkich Istot.

Pracownia na rzecz Wszystkich Istot pod koniec września br. wystąpiła do Wójta Gminy Klucze z wnioskiem o przeprowadzenie rozprawy administracyjnej otwartej dla społeczeństwa, dającej możliwość uzgodnienia interesów stron, do których należy lokalna społeczność. Do dzisiaj stowarzyszenie nie otrzymało odpowiedzi. 

Nie zgadzamy się na niszczenie naszego przyrodniczego skarbu, będącego krajobrazową oraz rekreacyjną perłą regionu. Apelujemy o merytoryczny dialog z Gminą Klucze i Inwestorem. Proponowany przez nich wariant obwodnicy nie rozwiąże problemu. TIRy będą nadal jeździć przez Klucze od Jaroszowca do fabryki Velvet i z powrotem. Dlatego apelowaliśmy o całkowite wyprowadzenie TIRów z naszej miejscowości, tworząc łącznik wzdłuż torów od Velvet przez Pazurek do Olkusza. Taka obwodnica byłaby najkorzystniejszym wariantem. Nie pozwolimy na zniszczenie ekosystemu Pustyni Błędowskiej, będącej magnesem turystycznym i tożsamością naszego regionu 

– podsumowuje Anna Niedźwiedzka.

Kontakt:
Radosław Ślusarczyk, Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, tel. 660 538 329; e-mail: suchy@pracownia.org.pl