Fascynujące Corvus. Rozmowa z Esther Woolfson

Dlaczego napisała Pani książkę „Corvus. Życie wśród ptaków”?

Esther Woolfson: Do napisania książki „Corvus” zachęciły mnie inne osoby – od wielu lat zajmowałam się pisaniem książek, ale była to beletrystyka i wcześniej nie myślałam o opisywaniu innych historii, niż te wymyślone przeze mnie.

Wiele osób interesowało się moim życiem z ptakami i chciało poczytać o związanych z nim detalach. Przez wiele lat żyłam z ptakami, ale nie sądziłam, że inne osoby będą tym zainteresowane. Dopiero gdy rozpoczęłam pisanie, zrozumiałam, że niezwykłość ptaków krukowatych jest bardzo obszernym tematem i skorzystałam z okazji, aby innym o nich opowiedzieć. Byłam zachwycona zainteresowaniem czytelników, bo zrozumiałam, że wielu z nich kocha i docenia ptaki krukowate.

Była Pani w Polsce. Czy zaintrygowało Panią coś w polskiej przyrodzie?

W Polsce byłam dwa razy, ale niestety krótko. Byłam tylko w Warszawie; pierwszy raz, aby zebrać materiały do przygotowywanego tekstu, a drugi ze swoim mężem, który uczestniczył w konferencji medycznej. Byłam zauroczona – Warszawa wydała mi się niezwykle fascynująca; zachwyciły mnie księgarnie, galerie sztuki i muzea. Z przyjemnością wybrałabym się do Polski na dłużej i zrealizuję ten plan, gdy pojawi się okazja – jedną z niedogodności wynikających z utrzymywania ptaków w domu jest to, że niewielu ludzi chce się nimi zająć, kiedy wyjeżdżasz. Polska posiada znaczącą bioróżnorodność i wiele gatunków, których my nie mamy, więc byłabym zachwycona, gdyby udało mi się je zobaczyć. Ponieważ interesują mnie gatunki krukowate, żyjące również w miastach, spędzałam czas rozmawiając z ogromnymi i uroczymi wronami w Parku Łazienkowskim!

Czy udało się Pani nawiązać jakieś szczególne więzi z ptakami, z którymi Pani mieszkała? Jak relacje z ptakami wpłynęły na Pani życie?

Przebywanie w bliskości z ptakami całkowicie zmieniło moje spojrzenie na życie. Przede wszystkim, odrzuciłam antropocentryczną wizję świata. Jestem świadoma potrzeb i możliwości innych gatunków, co nie byłoby możliwe bez dzielenia mojej codzienności z ptakami.

Wierzę, że my, ludzie, dopiero zaczynamy rozumieć to, jak małą mamy wiedzę na temat innych gatunków. Jeszcze kilka lat temu idea głosząca, że ptaki są istotami inteligentnymi, była raczej nie do pomyślenia – jak wiele zmieniło się w tak krótkim czasie! Mam nieskończenie większy szacunek dla świata natury od czasu, gdy zaczęłam przebywać wśród ptaków.

Dlaczego Corvus stał się Pani ulubionym gatunkiem?

Chociaż to przypadek sprawił, że poznałam ptaki krukowate, to właśnie krucza rodzina zawsze wydawała mi się atrakcyjna. Są to ptaki inteligentne, zdolne i posiadające świadomość społeczną, trudną do docenienia bez bliskiego z nimi kontaktu. Sroka (Pica pica), która mieszkała z nami, była prawdopodobnie najbardziej inteligentnym stworzeniem, jakie spotkałam. Idea, według której inne gatunki są świadome, stała się dla mnie bardziej realna od czasu, kiedy miałam do czynienia z tym wspaniałym ptakiem. Wszystkie ptaki krukowate są inteligentne, mają wielkie umysły i możliwości. Poza tym, są wspaniałe, towarzyskie, empatyczne i urocze!

Czy ptaki mogą wywierać wpływ na duchowość człowieka?

Ptaki z pewnością ogromnie wpłynęły na naszą duchowość; od roli, jaką pełnią w biblijnych historiach, przez mity, legendy, aż do naszej ikonografii. Umiejętność latania i często mistyczne życie tych stworzeń, kierują nasze myśli poza codzienność. Mogą mieć dla nas wartość również dlatego, że istnieją jako wspaniały aspekt naturalnego świata; tak różnorodne, piękne i niezbędne. W każdym razie, jeśli mają na ludzi jakiś wpływ, to powinno uświadomić nam ich ziemskie potrzeby i naszą odpowiedzialność za gatunki, wśród których żyjemy.

Co stanowi obecnie największe zagrożenie dla życia ptaków na Ziemi?

Przygnębiające jest przeglądanie, sporządzonej przez IUCN, listy zagrożonych ptaków – około 30% gatunków jest na wymarciu, a wiele zagrożonych. Wszędzie na świecie przyczyny wydają się podobne – od spowodowanej urbanizacją i rozwojem cywilizacyjnym utraty naturalnych siedlisk, przez zanieczyszczenie środowiska, i wypieranie przez lepiej przystosowane gatunki, po zbyt małą troskę ze strony ludzi.

Bill McKibben, Amerykanin piszący na tematy związane z ochroną środowiska naturalnego, mówi w ten sposób: Cofamy księgę Genesis, powodujemy wsteczny rozwój (dekreację) – jest to poruszająca myśl.

Jak Pani zdaniem powinny wyglądać relacje człowieka z dziką przyrodą?

Osobiście nawołuję do większej dbałości, refleksji i wzięcia pod uwagę faktu istnienia innych gatunków. Właśnie ukończyłam drugą książkę nawiązującą do dzikiej przyrody, o tytule „Reportaże z ukrytego miasta” („Field Notes From a Hidden City”), opisującą gatunki często przez nas zaniedbywane, które żyją obok w miejskiej przestrzeni – jest to przykładowa lekcja tego, jak nie powinno się traktować innych istot.

My, ludzie, jesteśmy stronniczy wobec gatunków, którym mamy w zwyczaju poświęcać uwagę i z powodu ignorancji zaniedbujemy prawdziwe potrzeby istniejące w świecie przyrody. Większe, „charyzmatyczne” gatunki mogą przywołać naszą uwagę, ale mniejsze, mało widoczne, mniej atrakcyjne i odrzucone, mogą być podobnie, jeśli nie bardziej wartościowe; dlatego potrzebują od nas należnej uwagi i pieniędzy na niezbędną ochronę.

Dziękuję za rozmowę.

Esther Woolfson  – wychowała się w Glasgow, a później studiowała język chiński na uniwersytecie w Jerozolimie i w Edynburgu. Pisane przez nią opowiadania zostały bardzo dobrze przyjęte przez krytyków literackich i pojawiły się w wielu antologiach; poza tym były czytane na antenie 4 programu Brytyjskiego Radia. Autorka otrzymała również nagrody, wśród których znalazło się stypendium podróżnicze, przyznane jej przez Szkocki Zarząd Sztuk Pięknych, które wykorzystała na pobyt w Polsce i na Ukrainie. W 2008 r. ukazała się jej książka „Corvus. Życie wśród ptaków”.

W książce „Corvus. Życie wśród ptaków” Esther Woolfson opisuje codzienność swojej rodziny, związaną ze skrzydlatymi przyjaciółmi. Szczególnie ciekawe wydają się historie, w których bohaterami są ptaki krukowate, czyli naśladująca ludzką mowę sroka, gawron i młody kruk. Dzięki właściwej sobie otwartości na inne gatunki, autorka stopniowo odkrywa pełen fascynujących osobliwości świat dzikich ptaków. W ten sposób udowadnia, że ludzie mogą znaleźć porozumienie ze światem przyrody, wypełnionym przez żywe, inteligentne i świadome istoty. Człowiek ma ogromny potencjał, aby współtworzyć ten niezwykły świat, ale zamiast tego, często niszczy go niestety przez swoją agresywną ingerencję. Książka „Corvus” jest wspaniałą wyprawą na drugą stronę lustra, które oddziela nas od dzikiej natury.

Esther Woolfson „Corvus. Życie wśród ptaków”
Wydawnictwo W.A.B, Warszawa 2012, wab.com.pl.