Długa lista zagrożeń dla koralowców

Wokół tajemnicy życia na Ziemi

Trwałe struktury wapienne wytwarzane przez koralowce są podstawą do powstawania jednego z najbogatszych i prawdopodobnie najbardziej niezwykłych ekosystemów na naszej planecie – raf koralowych. Te parzydełkowce żyją w obligatoryjnej symbiozie z glonami, bez nich korale nie byłyby zdolne do budowania raf.

Koralowce, te niezwykłe symbiotyczne organizmy, dokonały czegoś niezwykłego, stworzyły budowle widoczne z kosmosu. Trwają już na Ziemi od około 425 mln lat i z pokolenia na pokolenie, dokładając centymetr po centymetrze tworzą niezwykłe oazy życia (Stolarski et al. 2011). Przyrost rafy jest wyjątkowo powolny i wynosi zaledwie 1 metr na tysiąc lat. Kolonie koralowców żyją kilkaset lat, a koralowce z rodzaju Leiopathes dożywają 4200 lat (Najstarsze żyjące zwierzęta świata). To absolutny rekord długowieczności wśród zwierząt. Bogactwo raf koralowych jest często porównywane do lasów tropikalnych na lądzie. Pokrywają zaledwie 0,2% dna morskiego, a zamieszkuje na nich 25% gatunków słonowodnych. Chronią piaszczyste wybrzeża, dostarczają żywności i materiałów budowlanych dla około 500 mln ludności. Są ważnym źródłem substancji dla badań farmaceutycznych.

Lista zagrożeń dla dalszego trwania raf koralowych jest bardzo długa. Do II wojny światowej rafy koralowe i żyjące w nich organizmy były praktycznie bezpieczne. Dzisiaj najpoważniejszym zagrożeniem dla nich stała się działalność człowieka. Wycieki ropy naftowej, zanieczyszczenie wody ściekami komunalnymi i przemysłowymi, pogłębianie dna na szlakach morskich to niektóre z zagrożeń dla raf koralowych. Erozja gleby na lądzie i dewastacja lasów namorzynowych na wybrzeżu powodują coraz większe zamulenie wód przybrzeżnych, a w konsekwencji obumieranie polipów. Rafy niszczone są podczas wydobywania wapienia wykorzystywanego jako materiał budowlany. Barbarzyńskie metody połowu ryb w strefie raf koralowych tzw. głuszenie (detonowanie materiałów wybuchowych pod wodą) są katastrofalne dla żyjących tam organizmów. Poważnym zagrożeniem są też turyści. Szkielety koralowców są „cenną” pamiątką dla ludzi odwiedzających te rejony. Turyści często sami dewastują koralowce ułamując je po kawałku na pamiątkę.

Coraz poważniejszym zagrożeniem dla raf są zmiany klimatyczne. W wyniku wzrostu temperatury wody powyżej pewnego poziomu obserwujemy tzw. wybielanie. Polega ono na tym, że polipy koralowca pozbywają się glonów. Gołe koralowce są o wiele słabsze i bardziej narażone na choroby, ataki drapieżników czy zanieczyszczenie oceanu. W efekcie koralowce powoli obumierają, a ekosystemy im towarzyszące przestają istnieć. O koralowcach zrobiło się głośno przy okazji szczytu klimatycznego w Katowicach w 2018 r., gdy ukazał się raport Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC), z którego dowiadujemy się, że ocieplenie klimatu o 1,5 °C będzie dużo mniej niekorzystne niż o 2 °C, zarówno dla ludzi, jak i dla przyrody. Niektóre ekosystemy raf koralowych mogą zostać narażone na nieodwracalne szkody, jeśli świat ociepli się o więcej niż 1,5 °C. Natomiast przy temperaturze 2 °C lub wyższej, 99% wszystkich koralowców budujących rafy może zostać utracone (IPCC 2018). To byłby koniec dla tej formacji życia na Ziemi.

Światełko nadziei dla koralowców pojawiło się w najnowszym badaniu nad dwoma popularnymi na świecie gatunkami koralowców. Autorzy stwierdzili, że wydają się one zaskakująco zdolne do przetrwania, radzą sobie nieźle ze zmianami klimatu, przynajmniej tak długo, jak globalne ocieplenie utrzymuje się poniżej 2 °C, która stanowi cel wyznaczony przez porozumienie paryskie (McLachlan et al. 2022). Studzi te nastroje Ku’ulei Rodgers, ekspert od koralowców z University of Hawaii w Manōa, który monitoruje rafy w rejonie Hawajów mówiąc: „Chociaż można mieć nadzieję, że niektóre gatunki przetrwają w tym stuleciu, o ile nie nastąpią drastyczne redukcje emisji, koralowce ostatecznie przegrają walkę o przetrwanie” (Gibbens 2022).

Prof. Piotr Skubała

Literatura:
- Gibbens S. 2022. Climate-resilient coral species offer hope for the world’s reefs. „National Geographic”, March 10, 2022, nationalgeographic.com/environment/article/climate-resilient-coral-species-offer-hope-for-world-reefs [dostęp: 4.03.2024].
- IPCC 2018. Summary for Policymakers. In: Masson-Delmotte V. et al. Global Warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels…
- McLachlan, R.H. et al. 2022. Physiological acclimatization in Hawaiian corals following a 22-month shift in baseline seawater temperature and pH. „Scientific Reports” 12: 3712. doi.org/10.1038/s41598-022-06896-z
- Najstarsze żyjące zwierzęta świata. „National Geographic”, 2 kwietnia 2009. national-geographic.pl/blogi/archiwum/najstarsze-zyjace-zwierzeta-swiata, [dostęp: 4.03.2024].
- Stolarski J. et al. 2011. The ancient evolutionary origins of Scleractinia revealed by azooxanthellate corals. „BMC Evolutionary Biology” 11(1): 316. doi: 10.1186/1471-2148-11-316.