Wystawa „Fauna. Zwierzęta na wojnie i ich ludzie” w Muzeum II Wojny Światowej

Zapraszamy do odwiedzenia wystawy „Fauna. Zwierzęta na wojnie i ich ludzie”, która jest prezentowana w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Patronat medialny nad wystawą objął Miesięcznik Dzikie Życie.

Miejsce: Gdańsk, Muzeum II Wojny Światowej, pl. Władysława Bartoszewskiego 1, sala wystaw czasowych – 3
Termin: do 30 grudnia 2025 r.

Wystawa składa się z ponad 60 eksponatów. Oprócz muzealiów z kolekcji Muzeum II Wojny Światowej są to również obiekty z innych muzeów, a także z kolekcji prywatnych. Wśród autorów prac znajdują się m.in.: Zdzisław Beksiński, Szybalsky, Łukasz Surowiec, Kinga Burek oraz Paweł Sasin.

Ekspozycja dotyka różnych aspektów: etycznego (normy wykorzystania zwierząt), ekologicznego (wpływ człowieka na ekosystem), historycznego (spojrzenie na wojnę przez pryzmat tematyki) i estetycznego (oprócz obiektów życia codziennego przemawiają również dzieła sztuki).

O wystawie

To jest wystawa przeciwieństw, sprzeczności i kontrastów.

Dostrzegamy obrazy sprawiające radość i takie, od których instynktownie odwracamy wzrok.

Dostrzegamy też ludzi cierpiących z powodu rozstania ze zwierzętami, jak i takich, którzy zabijają je dla czystej rozrywki. Przed naszym spojrzeniem nie kryją się ani zwierzęta traktowane po przyjacielsku, ani te, na których testowano broń chemiczną czy biologiczną.

Ale nasz wzrok w szczególności przykuwają przeciwieństwa, które zbiegają się dokładnie w tych samych rzeczach i osobach. Patrzymy na ludzi dobrych dla bliźnich, którzy dręczą zwierzęta. Widzimy też miłośników zwierząt, którzy bez skrupułów mordują przedstawicieli własnego gatunku.

Bierzemy wszystkie te historie i umieszczamy na wystawie. Jednocześnie dochodzimy do przekonania, że rzeczywistość zdaje się przypominać „wojnę wszystkich ze wszystkimi”: ludzi z ludźmi, zwierząt ze zwierzętami, wreszcie człowieka ze zwierzęciem. Taki właśnie obraz świata pokrótce rysuje się na wystawie „Fauna. Zwierzęta na wojnie i ich ludzie”. Obraz skłóconego stworzenia.

Celem wystawy jest wprowadzenie wielowymiarowego motywu zwierząt do narracji historycznej. Autorzy wystawy podkreślają, że ich misją jest przede wszystkim mówienie o ofiarach wojny, przywracanie pamięci o bohaterach nieheroicznych, szczególnie tych najsłabszych, wręcz niemych. W tym wzorcu mieszczą się choćby dzieci, osoby chore psychiczne czy upośledzone. Umiejscawiamy w nim także – umykające naszej uwadze – zwierzęta. „Chcemy opowiedzieć historie zwierząt poprzez medium wystawiennicze, łącząc na nowo różnorodne teksty kultury. Przykłady takich połączeń to zestawienia Szybalsky’ego ze Zdzisławem Beksińskim czy Curzia Malapartego z Wisławą Szymborską”.

Treść wystawy

Wystawa skupia się na badaniu złożonych relacji między ludźmi a zwierzętami. Jest to także próba poznania człowieka poprzez poznanie zwierzęcia. Przyjrzenia się mu przez pryzmat jego przeciwieństwa. Obchodzenie się człowieka z fauną ujawnia jego stosunek do samego siebie, potencjał do czynienia dobra i zła oraz wizje rzeczywistości.

Ekspozycja dotyka różnych aspektów: etycznego (normy wykorzystania zwierząt), ekologicznego (wpływ człowieka na ekosystem), historycznego (spojrzenie na wojnę przez pryzmat tematyki) i estetycznego (oprócz obiektów życia codziennego przemawiają również dzieła sztuki).

Forma wystawy

Rzeczywistość przypomina „wojnę wszystkich ze wszystkimi”. Jednym z przejawów tego skłócenia jest ludzkie postrzeganie zwierząt. Człowiek na ogół traktował je bowiem jako istoty bezmyślne, pozbawione zdolności odczuwania. A więc tak, jakby nie miały najważniejszej części ciała – głowy.

Głowa uchodzi za symbol uniwersalny. Jako siedlisko myśli i uczuć wykorzystywano ją, by oznaczać mądrość, władzę, sprawczość czy też indywidualność. Głowa to też ta część ciała, którą mają zarówno ludzie, jak i zwierzęta. Jest czymś, co łączy te stworzenia, a jednocześnie je oddziela.

Głównym motywem narracji wystawy stała się właśnie głowa. Reprezentują ją nade wszystko obiekty przestrzenne: rzeźby Beksińskiego i Szybalsky’ego, gipsowe modele autorstwa Sasina oraz spreparowana głowa buhaja Geeltje’sa Ademy.

Kontemplacyjna – i nieco teatralna – przestrzeń, w której znajdują się rzeźby Szybalsky’ego i Beksińskiego, stanowi punkt wyjścia do dalszego poznawania relacji człowieka ze zwierzętami.

Kuratorzy: Marek Zambrzycki, Monika Krzencessa
Projekt scenograficzny: Biuro Kreacja: Dorota Terlecka, Anna Sabała-Bykowska
Konsultacja historyczna: prof. dr hab. Rafał Wnuk, dr Janusz Marszalec
Muzeum: muzeum1939.pl