Międzynarodowa koalicja dla ratowania lasów Europy Środkowej

W dniach 25–26 lutego br. w Stacji Edukacji Ekologicznej stowarzyszenia Pracownia na rzecz wszystkich istot odbyło się spotkanie kilkudziesięciu przedstawicieli organizacji ekologicznych z Czech, Słowacji i Polski. W spotkaniu uczestniczyli m.in. oficjalni przedstawiciele następujących organizacji: „Lesoochranarske Zoskupenie VLK” (Słowacja), „Sdruzeni Pratel Lesa” (Czechy), „Hnuti Duha” (Czechy), „Pracownia na rzecz wszystkich istot” (Polska).

Zgromadzeni przedstawiciele wymienionych organizacji postanowili utworzyć wspólną koalicję dla ratowania lasów Europy Środkowej. Ustalono w pierwszej kolejności współpracę na rzecz przyrody dla następujących obszarów: 1. Karpaty Wschodnie (Bieszczady, proj. Turnicki Park Narodowy /dawne państwo arlamowskie na Pogórzu Przemyskim/, a po stronie słowackiej Busov i Cergov); 2. Puszcza Białowieska; 3. Tatry i obszar zagrożony projektem zimowej olimpiady; 4. Pilsko; 5. Jeseniky /Czechy/ i południowy obszar Kotliny Kłodzkiej; 6. Sumava /Czechy/.

Wspólne stanowisko koalicji w sprawie ratowania lasów Europy środkowej uchwalone za spotkaniu w Wapienicy w dniu 26 lutego 1995 roku

Będąc świadomi faktu, że przyroda nie zna granic, a obecna gospodarka w lasach Europy Środkowej nie sprzyja powstrzymaniu ich degradacji, uczestnicy spotkania uchwalili następujące stanowisko:

1. Lasy są jednymi z najbardziej złożonych i najbogatszych ekosystemów ziemi. Jesteśmy świadomi ich unikalnego, niezastąpionego znaczenia dla utrzymywania życia na naszej planecie, w tym również życia człowieka. Lasy są środowiskiem życia dla blisko połowy gatunków żyjących na ziemi. Skutecznie regulują mikro- i makroklimat, zatrzymują wodę, pełnią rolę glebotwórczą i glebochronną, pełnią funkcje swoistego filtru wody i powietrza. Poza tym – o ile nam wiadomo – nikt na razie nie wynalazł sztucznej fotosyntezy. Dlatego szczególnie niepokoi nas stan lasów w naszych krajach, w Europie i na całym świecie.

2. Przyczyny obecnego kryzysu lasów leżą w gospodarczym gwałceniu ich biologii. Gospodarka leśna nie postrzega lasu jako naturalnego systemu, lecz jako martwy „środek produkcji”.

Gospodarka leśna podporządkowana jest produkcji drewna i zyskom finansowym, a inne funkcje, nieprodukcyjne, traktowane są drugorzędnie.

Organizacje biorące udział w spotkaniu widzą pilną potrzebę zasadniczej zmiany sposobu patrzenia przez społeczeństwo na las. Lasu nie wolno postrzegać jako niewyczerpane źródło zasobów naturalnych, lecz jako złożony, żywy organizm, nie mieszczący się w żadnych uproszczonych schematach technicznych. Gospodarka leśna nie może być gałęzią przemysłu, lecz powinna być swego rodzaju służbą ekologiczną dla społeczeństwa.

3. Idea lasu produkcyjnego została zrealizowana przez daleko idące zmiany wcześniejszych lasów naturalnych, zmieniające je w monokulturowe drzewostany produkcyjne. W ten sposób powstały plantacje drzew, które nie są lasem w ścisłym tego słowa znaczeniu, prowadzą natomiast do dalszej degradacji środowiska leśnego. Są również nieodporne na czynniki biotyczne i abiotyczne.

Organizacje biorące udział w spotkaniu uważają za szczególnie pilne i ważne ocalenie wszystkich istniejących jeszcze lasów naturalnych i rozpoczęcie odnowy lasów sztucznych (plantacji produkcyjnych drzew) poprzez zmianę ich składu gatunkowego na naturalny. Żadne kompromisowe działania nie mogą doprowadzić do osiągnięcia tego celu.

4. Sposób w jaki gospodaruje się w większości lasów nie pozwala na naturalne odnowienia. Wręcz odwrotnie, prowadzi do dalszego naruszania ekosystemu leśnego. Najgorszym zjawiskiem ilustrującym te praktyki są zręby zupełne o dużych powierzchniach oraz wysadzanie obcych (dla danego siedliska i obszaru) gatunków drzew.

Organizacje biorące udział w spotkaniu sprzeciwiają się stosowaniu zrębów zupełnych jako przeważającej metodzie hodowli lasu, popierają natomiast gospodarowanie zbliżone jak najbardziej do cyklu życia lasu naturalnego.

5. Za bardzo ważny uznajemy również problem gospodarki łowieckiej, ponieważ wynika z niej niekorzystny dla lasu brak równowagi stanu tzw. „zwierząt pożytecznych” i „szkodników”. W przyszłości człowiek powinien w mniejszym niż obecnie stopniu ingerować w układ gatunkowy zwierzyny. Jej liczebność powinna być regulowana przede wszystkim poprzez naturalne wzajemne powiązania drapieżników i ich ofiar. Dlatego niezbędna jest skuteczna ochrona drapieżników, a także ich introdukcja wszędzie tam, gdzie jest to możliwe, a gdzie wcześniej wyginęły pod presją człowieka.

6. Postępująca degradacja lasów (i perspektywa jeszcze gorszej sytuacji w najbliższych dziesięcioleciach) wymaga natychmiastowych, skutecznych działań. Rozwiązania takie nasuwają się same, potrzebne są jednak zmiany zarówno w poglądach społeczeństwa na las jak i w ukierunkowaniu gospodarki leśnej i konkretnych pracach w lesie. Za niezwykle ważne uznaje się odpowiednie kształtowanie opinii publicznej, ukazywanie ludziom ich powiązań z procesami naturalnymi i zależności ich życia od życia lasu. Organizacje biorące udział w spotkaniu wyraziły gotowość i determinację do działań w myśl przedstawionych zasad.

Hnuti Duha (Czechy), Lesoochranarske Zoskupenie VLK (Słowacja), Pracownia na rzecz Wszystkich Istot (Polska), Sdruzeni Pratel Lesa (Czechy)