NIE dla autostrady przez Górę św. Anny

Już w tym roku mają ruszyć prace przy budowie autostrady A4 prowadzącej przez Górę św. Anny. Coraz więcej środowisk naukowych, społecznych, ruchów ekologicznych, a nawet kombatanckich wyraża swój sprzeciw. Dlaczego? Przebieg autostrady A4 jest wynikiem decyzji władz… hitlerowskich, które wykupiły obszar pod przyszłą autostradę. Miała ona biec w pobliżu Annaberg, góry-pomnika dominacji niemieckiej rasy nad słowiańszczyzną. Góra św. Anny była od niepamiętnych czasów miejscem szczególnym, a nawet świętym. Niegdyś miejsce kultu przyrody, później na szczycie pojawia się kościół, a jeszcze później klasztor franciszkanów sprowadzonych z Krakowa i kalwaria. Jest to miejsce uświęcone walkami Trzeciego Powstania Śląskiego, miejsce kultu religijnego (pielgrzymek), uroczystości kombatanckich i miejsce, gdzie jeszcze dziś można odnaleźć ślady realizacji pomnika-mauzoleum Deutsches Freikorps autorstwa hitlerowskiego architekta idei totalitarnych Roberta Tischlera, które miało być oglądane z hitlerowskiej autostrady. W tym miejscu, nad olbrzymim amfiteatrem, którego otwarcia dokonał sam Rudolf Hess w otoczeniu świty faszystowskiej III Rzeszy, stoi dziś narodowo-socjalistyczny pomnik dłuta Xawerego Dunikowskiego.

Góra św. Anny, a właściwie góra Chełm to szczególnie cenny przyrodniczo skrawek ziemi opolskiej, teren parku krajobrazowego chroniony prawem, otoczony polami i zakładami przemysłowymi. Dlaczego 11 kilometrów autostrady biegnie przez ten właśnie obszar, a nie przez tereny bezwartościowe przyrodniczo? Odpowiedź jest prosta: przyroda nie ma ceny, a za zajęcie pól trzeba by ludziom zapłacić! Lobby autostradowe jest ślepe na jakiekolwiek wartości poza pieniądzem.

Góra św. Anny to dzisiaj park krajobrazowy, powołany w 1988 roku, o powierzchni 5775 ha i otulinie 7950 ha.

Wysokość góry Chełm wynosi 410 m npm. Żyje tam 440 gatunków roślin naczyniowych, w tym 11 gatunków roślin chronionych (m.in. buławnik mieczolistny, kruszczyk szerokolistny, dziewięćsił bezłodygowy, wawrzynek wilczełyko). 3 gatunki. wymieniane są w „Czerwonej księdze” ginących i zagrożonych, są to rogownica drobnokwiatowa, len austriacki i buławnik mieczolistny. Wymieniany w Czerwonej Księdze Roślin len austriacki występuje wg autorów tylko w jednym stanowisku koło Przemyśla, tak więc Góra św. Anny jest drugim stanowiskiem w kraju!

Masyw Chełm zbudowany jest z wapienia triasowego z żyłami bazaltowymi (jest to były wulkan). Awifauna tego obszaru jest dość uboga, bo żyje tu zaledwie ok: 50 gatunków ptaków, natomiast spotykamy tutaj aż 600 gatunków motyli (rezerwat Ligota Dolna), czyli 1/4 wszystkich motyli Śląska. Mamy tu również grupę źródeł zwanych „Siedem źródeł” z krystalicznie czystą wodą. Na tym terenie jest już pięć rezerwatów przyrody. Oto one:

1. „Góra św. Anny” – rezerwat geologiczny ukazujący intruzję bazaltu w skały wapienne (pozostałość po wulkanie);
2. „Ligota Dolna” – stepowy rezerwat z roślinnością kserotermiczną na zboczu Kamiennej Góry (321 m n.p.m). W rezerwacie spotykamy 203 gatunki roślin naczyniowych, wśród nich rzadki rozchodnik biały, ożanka pierzastosieczna, pięciornik piaskowy, 38 gatunków mszaków, 4 gatunki porostów. Gatunki pontyjsko-pannońskie i śródziemnomorskie obrazują migrację roślin z południa na północ, przez Bramę Morawską. Jest to jedno z ostatnich miejsc w Polsce gdzie jeszcze niedawno stwierdzono obecność susła moręgowanego (Citellus Citellus), gatunek z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt;
3. „Grafik” – to starodrzew bukowy (żyzna buczyna niżowa, kwaśna buczyna niżowa, żyzna buczyna sudecka);
4. „Boże Oko” – rezerwat buczyny z wielkimi, pomnikowymi drzewami (kwaśna buczyna niżowa i fragmenty żyznej buczyny niżowej);
5. „Lesisko” – starodrzew bukowy (kwaśna buczyna niżowa, żyzna buczyna sudecka).

Zabytki kultury występujące na obszarze masywu Chełm to:

• gotycka, później przebudowana w stylu barokowym bazylika św. Anny,
• kalwaria z 1709 roku, składająca się z 40 kapliczek w stylu barokowym,
• zabytkowy kościół we wsi Wysoka,
• największy w Europie amfiteatr wybudowany w starym kamieniołomie w latach 1934–1938 (ilość miejsc m.in. 40 tys.),
• Pomnik Czynu Powstańczego proj. Xawerego Dunikowskiego
• i około 200 zabytków architektury i budownictwa.

Co zniszczy autostrada:

1. Podstawowym konfliktem jest wejście autostrady A4 w granice parku i przecięcie go.

2. Autostrada ma przebiegać zaledwie 100 m od rezerwatu Ligota Dolna. W tym miejscu na pasie autostrady jest stanowisko lnu austriackiego (Linum austriacum).

3. Autostrada ma przeciąć starodrzew bukowy.

4. Przetnie wieś Wysoką i Górę św. Anny, obie z licznymi zabytkami. W okolicy tych wsi zlokalizowano budowę MOP (miejsca obsługi podróżnych) dla ok. 200 osób. Będzie tam stacja benzynowa, toalety, bary itp.

5. Pod obszarem parku jest zbiornik krasowy (triasowy) wody pitnej dla okolic, co przy skrasowieniu masywu, w przypadku awarii stacji benzynowych może doprowadzić do jego skażenia.

6. Autostrada oddziałuje na otoczenie w pasie przynajmniej 500 metrowym od jej osi. Odczuwany jest tam silny hałas, spaliny (w tym metale ciężkie) i wibracje.

Oprac. MW i JK

Co możesz zrobić: Piszcie protesty przeciw budowie autostrady A4 na obszarze parku krajobrazowego „Góra św. Anny” do Wojewody Opolskiego, Urząd Wojewódzki, ul. Piastowska 15, Opole. Skontaktujcie się z opolskimi aktywistami ekologicznymi w celu podjęcia wspólnych działań, by powstrzymać zniszczenie Góry św. Anny. Kontakt: Barbara Wolska, ul. Wrocławska 20c/24, 45-707 Opole