Nasz brat niedźwiedź

…mówiono również na temat wilków i niedźwiedzi. Drapieżniki wciąż atakują stada owiec, nawet w pobliżu domostw. Niedźwiedzie czynią ostatnio spustoszenia w pasiekach.

Fragment artykułu Urzędowy nadzór wilków i niedźwiedzi, „Super Nowości”, 17–19 X 1997

Człowiek, Homo sapiens, nie po to został obdarzony rozumem, by posługując się nim bez umiaru grabił otaczającą go przyrodę. Postępując tak wielokrotnie zdołał zamienić całe obszary naszej planety w jałowe pustynie (tutaj trzeba jednak wspomnieć, że nawet na pustyniach uparcie i skrycie trwa dość bogate życie biologiczne; istniejące pustynie też warto chronić).

Ostatnimi laty zastraszająco nasilił się proces bezmyślnego niszczenia Ziemi dla zwiększania zysku! Jesteśmy w przededniu klęski. Czy mamy zniszczyć cały otaczający nas piękny świat roślin i zwierząt, a wraz z nim i siebie?

Alternatywą jest uznanie prawa wszelkich istot żywych do współistnienia i wyrzeczenie się grabieży dóbr Natury.

Szczególnie zagrożonymi przez człowieka są jego najbliżsi: czarni, szarzy i brunatni Bracia – duże ssaki, naczelne, kopytne, drapieżne, walenie. Wszystkie one mają swój ogromny wkład w przeżycie człowieka w dawnych czasach (dostarczały mięsa i skór), a także w życie duchowe i kulturę ludzi (legendy, mity, ryciny, rzeźby).

Spośród wszystkich ssaków najbardziej tępionymi były ssaki drapieżne (Carnivora). Byli to bowiem „konkurenci” człowieka, o których sądzono, że to one zdołają wkrótce wyniszczyć całkowicie ptaki i ssaki roślinożerne. Nie jest to oczywiście prawdą, bo drapieżnik – poza zupełnie wyjątkowymi sytuacjami zabija tylko tyle zdobyczy ile mu jest potrzebne do przeżycia i wychowu młodych. Rozród drapieżnych jest ograniczony i podlega samoregulacji. Drapieżce nie mogą całkowicie wyniszczyć swych ofiar, bo wtedy same padłyby z głodu.

Najbardziej zajadle tępionymi przez człowieka drapieżnikami były i nadal są – niedźwiedzie. A odegrały one niebagatelną rolę w życiu i kulturze wielu ludów. Z jednej strony były uważane za symbol największego zła, z drugiej zaś nawet za… naszych przodków. Ogromna jest ich rola w inspiracji twórczej i kulturach wielu ludów. Kiedyś usłyszałem zdanie: „Niedźwiedź to ojciec mądrości, to on nauczył ludzi budować domy”. Powiedzenie przesadne, ale nie tak znów bardzo.

Wszystkie żyjące dziś na ziemi niedźwiedzie – a jest ich tylko 7 gatunków – zasługują na ochronę. Tak samo inne duże ssaki: goryle, nosorożce, wieloryby, wilki, kapibary… Także drobne ryjówki i nietoperze. Po prostu ze wszystkimi musimy zgodnie dzielić wspólną Ziemię!

Tadeusz Buchalczyk

emeryt, czlonek Bear Specialist Group IUCN – Międzynarodowej Specjalistycznej Grupy Ochrony Niedźwiedzia