Wieści ze świata

Alternatywa dla ekonomicznego rozwoju brazylijskiej Amazonii

Las deszczowy nie jest skazany na katastrofę ekologiczną, do której prowadzi działalność człowieka. Jeśli do 2050 r. region spełni określone kryteria, takie jak wyeliminowanie wylesiania i osiągnięcie niskiej emisji, może nie tylko osiągnąć zrównoważenie, ale także przekształcić się w potęgę biogospodarki, czyli gospodarki opartej zrównoważonej produkcji i przetwarzaniu odnawialnych zasobów lasu na żywność, odzież czy produkty lecznicze. Wynika to z badania zatytułowanego „Nowa Gospodarka dla Brazylijskiej Amazonii”, w którym uczestniczyło ponad 70 naukowców z tego kraju w ramach Światowego Instytutu Zasobów (WRI) i Nowej Gospodarki Klimatycznej.

Do powyższego wniosku doszedł zespół, który stworzył model z czterema możliwymi scenariuszami, jakie mogą wystąpić w regionie od teraz (2023 r.) do 2050 r., dodając i odejmując różne zmienne.

W pierwszym scenariuszu (określanym jako scenariusz odniesienia), region Amazonii kontynuowałby swoją obecną ścieżkę degradacji. W drugim wylesianie ustałoby, ale emisje gazów cieplarnianych byłyby kontynuowane. Trzeci scenariusz byłby odwrotny: utrzymywanie emisji na niskim poziomie, ale brak walki z wylesianiem. Czwarty scenariusz byłby połączeniem powstrzymania wylesiania i ograniczenia emisji, aby Brazylia mogła wypełnić swoje zobowiązania klimatyczne wynikające z Porozumienia Paryskiego.

Po porównaniu scenariuszy, dane ekonomiczne okazały się zaskakujące. Ostatni scenariusz pokazał, że do 2050 r. ocalona Amazonia może wygenerować do 312 tysięcy dodatkowych miejsc pracy w regionie, plus około 365 tysięcy miejsc pracy w Brazylii w sektorze biogospodarki, a kolejne 468 tysięcy osób skupi się na odtwarzaniu lasów. Co więcej, przyniosłoby to szczególne korzyści społecznościom czarnoskórym i tubylczym.

„Nowy model gospodarczy w Amazonii, kierujący się waloryzacją wartości przyrodniczych i społecznych regionu może wygenerować niezliczone możliwości i miejsca pracy sprzyjające włączeniu społecznemu. Ten format, który uczyni z regionu Amazonii wielki katalizator dekarbonizacji całej brazylijskiej gospodarki, jest największą szansą na rozwój gospodarczy i społeczny we współczesnej historii kraju” – powiedział Rafael Feltran-Barbieri, starszy ekonomista WRI Brazil, jeden z autorów opracowania.

Ponadto scenariusz optymalny niesie również szereg korzyści na poziomie środowiskowym – utrzymanie 81 mln hektarów lasu poprzez odnowienie około 22 mln hektarów i uniknięcie wylesiania kolejnych 59 mln hektarów zmniejszy utratę wody w lasach o 13%, zmniejszy generowania emisji dwutlenku węgla netto o 94%, a zwiększy wychwytywanie dwutlenku węgla o 19%.

(El Pais)

Młode drzewa nie zastąpią starych drzew

Ważna rola lasów w ograniczaniu zmian klimatu jest powszechnie znana. Jednak świadomość, że nie wszystkie lasy są takie same, a wykorzystywanie ich do łagodzenia zmian klimatu jest bardziej skomplikowane niż sadzenie większej liczby drzew, jest o wiele mniejsza.

Wiek i skład lasów ma duże znaczenie w zapobieganiu pożarom i magazynowaniu dwutlenku węgla. Stare lasy są najlepsze w obu przypadkach, a w zachodnich lub wschodnich Stanach Zjednoczonych pozostało bardzo niewiele starych lasów.

Duża część lasów na terenach publicznych w USA kwalifikowana jest przez leśników do kategorii „lasów starych”, ale w rzeczywistości dopiero są u progu wejścia w wiek „lasów starych”. To właśnie te lasy wymagają pilnej ochrony.

Krajobrazy leśne są ważnymi rezerwuarami zmagazynowanego węgla organicznego, ale naukowcy obawiają się, że doświadczamy błędnego koła pożarów lasów i zmian klimatycznych, które mogą doprowadzić do trwałego zmniejszenia ilości węgla zmagazynowanego w lasach. Kiedy płonie las, zmniejsza się magazynowanie węgla i uwalniany jest dwutlenek węgla, zwiększając stężenie gazów cieplarnianych, które ogrzewają ziemską atmosferę. Kiedy lasy odrastają, mogą ponownie absorbować węgiel z atmosfery, ale zajmuje to wiele dekad. To z dużym prawdopodobieństwem pojawienie się większej liczby pożarów, a to z kolei doprowadzi do podjęcia decyzji o zwiększaniu wylesienia.

Ekosystemy leśne zmieniają się nieustannie wpływając na pochłanianie i magazynowanie dwutlenku węgla oraz ryzyko pożarów. Sposób postrzegania tej zmiany i zarządzania nią ma istotne implikacje globalne. Chociaż proces zmian jest odmienny w różnych typach lasów i lokalizacjach, istnieje ogólny wzorzec, który ma zastosowanie do większości lasów.

Po poważnych zakłóceniach w lasach, takich jak wycinka drzew lub katastrofalny pożar, nasiona drzew kiełkują i sadzonki się zakorzeniają. Szybkość tej regeneracji zależy od liczby rozsiewanych nasion oraz przydatności środowiska pozakłóceniowego.

W ciągu kilku pierwszych lat sadzonki drzew rosną szybko, a ich korony rozszerzają się, tworząc ciągły zielony „panel słoneczny”. Czas potrzebny na ten wzrost zależy od żyzności terenu i liczby drzew pionierskich w środowisku. Rezultatem jest niedojrzały las złożony z drzew o niskim wzroście i podobnym wieku. Takie lasy stwarzają wysokie ryzyko pożarów ze względu na obfitość drobnego paliwa – małych gałęzi i liści blisko ziemi.

Następna faza obejmuje proces wzrostu i śmierci, w którym mniejsze drzewa są zacieniane i zabijane przez większe, szybciej rosnące drzewa – proces znany jako przerzedzanie. Jednak liściasty baldachim pozostaje nienaruszony i stopniowo wznosi się ponad dno lasu w miarę wzrostu drzew. Lasy te skutecznie pochłaniają dwutlenek węgla i magazynują go w pniach i korzeniach drzew. Dzięki oddzieleniu drobnego, liściastego paliwa od dna lasu zmniejsza się prawdopodobieństwo pożaru. Niedojrzałe lasy często zawierają unikalne zbiorowiska ziół, krzewów i zwierząt. Jednak ta różnorodność jest niewielka w porównaniu z tym, co ma nadejść.

Las nadal się przerzedza, gdy zbliża się do dojrzałości. Drzewa, które przetrwają, staną się większe, gromadząc dodatkowy węgiel z dwutlenku węgla i przechowując jego część w gruzach ściółki leśnej. W dojrzałym stadium zacienione podszycie lasu utrzymuje wilgoć, a martwe szczątki składają się w większości z większych kłód, które nie są łatwo zapalane. Ten dojrzały las ma znacznie mniej drzew, ale o znacznie większych rozmiarach, a jego ekosystem staje się bardziej złożony, co przekłada się na rosnącą liczbę gatunków roślin i zwierząt.

Różne typy lasów starzeją się w różny sposób. Niektóre lasy, takie jak te na zachodnich suchych terenach USA starzeją się w sposób, który zwiększa prawdopodobieństwo poważnych pożarów. W tych ekosystemach lekkie pożary na powierzchni mogą złagodzić to ryzyko.

Inne lasy, takie jak te na wilgotnym północno-zachodnim wybrzeżu Pacyfiku i we wschodnich Appalachach starzeją się w sposób, który zmniejsza ryzyko katastrofalnego pożaru.

We wszystkich przypadkach natura wie, co robi, a interwencja człowieka zwykle pogarsza sytuację, a nie poprawia. Pozwolenie lasom istnieć przyniosłoby wiele korzyści, w tym zwiększoną różnorodność biologiczną, ochronę wód i rekreację oraz mniej pożarów.

(Politico)

W Arizonie na wniosek rdzennych mieszkańców powstał Narodowy Pomnik Wielkiego Kanionu Baaj Nwaavjo I’tah Kukveni

W sierpniu 2023 r. na konsultacje publiczne we Flagstaff w Arizonie, dotyczące powołania nowego obszaru chronionego wokół Wielkiego Kanionu Kolorado przybyło około 200 osób. Byli to głównie przedstawiciele grup rdzennych, którzy w większości popierają jego utworzenie.

Spotkanie, którego gospodarzem był Departament Spraw Wewnętrznych USA, odbyło się po tym, jak plemienni przywódcy wezwali prezydenta Joe Bidena do skorzystania z Ustawy o Pomnikach do powołania Pomnika Narodowego Wielkiego Kanionu Baaj Nwaavjo I'tah Kukveni. W efekcie 8 sierpnia 2023 r. prezydent Biden podpisał utworzenie Narodowego Pomnika o powierzchni 445 tys. hektarów obejmującego obszar na północ od Parku Narodowego Wielkiego Kanionu, w pobliżu granicy ze stanem Utah.

Tereny publiczne otaczające Wielki Kanion zawierają bogate złoża rudy uranu. Wydobycie odbywało się tu od dziesięcioleci, a opuszczone kopalnie szkodzą środowisku, dzikiej przyrodzie i mieszkającym tam ludziom.

Według organizacji ekologicznej Center for Biological Diversity wydobycie uranu wokół kanionu zniszczyło święte miejsca Indian i zanieczyściło warstwy wodonośne, które zasilają źródła i strumienie Wielkiego Kanionu. Zanieczyszczenia pochodzące z wydobycia uranu mogą zanieczyszczać ekosystemy wodne przez setki lat lub dłużej, zagrażając społecznościom w dole rzeki, rybom i dzikiej przyrodzie.

Powołanie w tym miejscu Pomnika Natury zabezpieczyło go przed wznowieniem wydobycia uranu objętego 20-letnim moratorium ustanowionym dekretem prezydenta Baracka Obamy w 2012 r.

Chroniąc tutejszy dział wodny przed wydobyciem uranu, Pomnik pomoże również chronić delikatną florę i faunę regionu. Obszar ten jest domem dla zagrożonych gatunków, takich jak kondor kalifornijski i ryba Gila cypha z rodziny karpiowatych, a także kilkunastu endemicznych gatunków roślin. „Jest to tak ważne dla Hopi i wielu narodów plemiennych, ponieważ mamy z tym miejscem szczególny związek” – powiedział Timothy Nuvangyaoma, przewodniczący plemienia Hopi.

Przywódcy plemion powiedzieli, że nazwa nowego pomnika narodowego uhonoruje wieloletnie więzi kulturowe plemion z Wielkim Kanionem. Baaj Nwaavjo w języku Indian Havasupai oznacza „gdzie wędrują plemiona”, a I'tah Kukveni w języku Hopi znaczy „nasze ślady stóp”.

(azcentral.)

Zwycięstwo obrońców rzeki Ratajska

Rzeka Ratajska w południowej Serbii pozostanie swobodnie płynącą, a w przyszłości docelowo całe jej dorzecze może doczekać się ochrony. To wielki sukces działaczy lokalnych i krajowych.

Po szerokim proteście miejscowej ludności wspieranej przez serbski zespół Blue Heart „Pravo na Vodu”, Ministerstwo Górnictwa i Energii wstrzymało projekt tamy „Velika Ploča” na odcinku rzeki zwanym Karoševska.

Ministerstwo odrzuciło wniosek inwestora „PowerIT” o przedłużenie okresu ważności pozwolenia energetycznego dla projektu hydroenergetycznego. Ministerstwo Środowiska i Instytut Ochrony Przyrody Serbii zapowiedziały przeprowadzenie oceny całego dorzecza Ratajska w celu jego ochrony.

Mała elektrownia wodna „Velika Ploča” nie jest odosobnionym przypadkiem w okręgu Prijepolje. Plan zagospodarowania przestrzennego okręgu przewiduje 41 lokalizacji pod budowę małych elektrowni wodnych. Biorąc pod uwagę ich niszczycielski wpływ na przyrodę i ludzi, inicjatywa „Protect the Rivers of Prijepolje”, wspierana przez organizacje takie jak Libergraf z Užic, Studenac z Nova Varoš i organizację pozarządową Polekol, domagają się zakazania wszelkich projektów tam na tym terytorium.

(RiverWatch)

Opracowanie: Tomasz Nakonieczny