Wilki wśród nas – koegzystencja ludzi i wilków w Puszczy Wkrzańskiej

W ostatnich latach nasiliły się społeczne obawy dotyczące wilków. Są one podsycane przez zafałszowaną narrację w mediach i dezinformację szerzoną na różne sposoby. Brak edukacji na temat ekologii, podkreślania roli wilka w przyrodzie oraz możliwych zabezpieczeniach zwierząt hodowlanych, prowadzi do niezrozumienia i strachu. Historyczne i kulturowe uprzedzenia wciąż wpływają na współczesne postrzeganie tych zwierząt. Wilki są drapieżnikami, co budzi naturalny lęk, szczególnie wśród osób, które mogą natknąć się na nie podczas spacerów, czy pracy w lesie.

Wilki nie mogą same obalić mitów na swój temat, czy też przeciwdziałać takim opiniom, dlatego tak istotne są spotkania edukacyjne dla mieszkańców i zainteresowanych grup społecznych, aby rozwiać obawy na temat zachowania tych dużych drapieżników. Jedno z takich spotkań odbyło się 29 czerwca 2024 r. na Pomorzu Zachodnim w Transgranicznym Ośrodku Edukacji Ekologicznej w Zalesiu. Przedstawiono i omówiono jak unikać konfliktów z drapieżnikami oraz co zrobić gdy natkniemy się na wilka.

Spotkanie odbyło się w Puszczy Wkrzańskiej, która swoim zasięgiem obejmuje dwa kraje, z czego 337 km² znajduje się po stronie polskiej. To unikatowy obszar na Pomorzu Zachodnim, nie tylko pod względem powierzchni i zwartego kompleksu leśnego, ale także z powodu włączenia go jako część obszaru rewildingu. Idea rewildingu ma na celu regeneracje ekosystemów na dużych obszarach poprzez wzmocnienie populacji rodzimych zwierząt i roślin oraz dopuszczenie dynamicznych, przyrodniczych procesów, przy jednoczesnym zmniejszaniu/minimalizowaniu wpływu człowieka na bioróżnorodność.

Spotkanie otworzyli gospodarze Transgranicznego Ośrodka Edukacji Ekologicznej w Zalesiu, następnie rozpoczęłam prelekcję. Omówiłam i wyjaśniłam w jaki sposób unikać konfliktów z wilkami. Przedstawiłam zalecenia o postępowaniu człowieka przy spotkaniu z wilkami. Opisałam działania prewencje mające na celu unikanie konfliktów z dużymi drapieżnikami. Należą do nich m.in. zabezpieczanie odpadów, kompostowników, ogrodzeń. Przypomniano o zakazie dokarmiania dzikich zwierząt. Dobre i proste nawyki, jak: zabierania swoich śmieci, prawidłowe zabezpieczenie zwierząt domowych, w tym trzymanie psa na smyczy na spacerze, czy w domu lub w kojcu w nocy, pozwoli na zminimalizowanie konfliktów w relacji wilk-człowiek.

Przybliżyłam stan populacji wilków Puszczy Wkrzańskiej i rolę tych drapieżników w przyrodzie.

Na koniec zaprezentowana została diaporama autorstwa Sylwii Rylowskiej, lokalnej fotografki, przedstawiająca przyrodę Puszczy Wkrzańskiej. Materiał obecnie można obejrzeć na portalu YouTube Praca Przyrodnika.

Warte podkreślenia jest zainteresowanie spotkaniem przedstawicieli władz i przybycie na wydarzenie Łukasza Listwonia, dyrektora z biura Wojewody Zachodniopomorskiego.

Spotkanie miało otwarty charakter. W wydarzeniu brało udział liczne grono zaproszonych gości z regionu, ale też wielu zainteresowanych mieszkańców czy pasjonatów wilczych zagadnień. Zadowalająca była obecność przedstawicieli samorządów gminy Nowe Warpno, gminy Dobra i gminy Police.

W wykładzie zaznaczono, że zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, do zadań własnych gminy należy zaspokojenie zbiorowych potrzeb wspólnoty, w tym sprawy związane z utrzymaniem porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli. W związku z tym to na tym organie w głównej mierze spoczywa obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa lokalnej społeczności.

Po wykładzie miała miejsce dyskusja, w której aktywnie uczestniczyli mieszkańcy, samorządowcy, a także myśliwi, którzy starali się przedstawić nieprawdziwy status populacji wilka w Puszczy Wkrzańskiej. Zawyżanie liczebności populacji w obszarze jest, niestety, stałym elementem dyskursu pomiędzy myśliwymi a naukowcami.

W dyskusji brał również udział Krzysztof Adamczak, przedstawiciel Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Szczecinie, który w merytoryczny sposób wyjaśniał zagadnienia prawne dotyczące wilka. Zgłaszane incydenty z udziałem tego dużego drapieżnika, często wynikają ze strachu i niewiedzy ludzi.

Organizatorzy mają nadzieję, że wiarygodne informacje na temat wilków w regionie oraz edukacja w kwestii prawidłowych zachowań w stosunku do dużych drapieżników przyczynią się do ich lepszej koegzystencji z mieszkańcami, hodowcami i turystami.

Przedstawienie rzetelnych danych na temat wilków z Puszczy Wkrzańskiej oraz przybliżenie metod zmniejszających ryzyko konfliktów z wilkami, pozwoli na zminimalizowanie niepokoju wśród ludzi oraz ograniczenia nieprawdziwych informacji w mediach.

Na pewno nie jest to ostatnie spotkanie w Puszczy Wkrzańskiej, w tak ważnym temacie. Planowane są polsko-niemieckie warsztaty, poruszające tematy koegzystencji wilków i ludzi.

Warsztaty relacjonowała TVP Szczecin, a ze spotkania ukazał się reportaż dotyczący koegzystencji wilków i ludzi.

Wydarzenie zostało zorganizowane przy transgranicznej współpracy zespołu przyrodników z Polski tj. Pracy Przyrodnika Sp. z o.o. oraz polsko-niemieckiego stowarzyszenia Rewilding Oder Delta. Patronat nad tym wydarzeniem objęli: Adam Rudawski Wojewoda Zachodniopomorski, Krystian Kowalewski Burmistrz Polic, oraz „Dzikie Życie”.

Katarzyna Kozyra-Zyskowska

Katarzyna Kozyra-Zyskowska – teriolożka, doktor w dziedzinie nauk ścisłych i przyrodniczych w dyscyplinie nauki biologiczne. Prowadzi portal pracaprzyrodnika.pl. Zawodowo związana z ekspertyzami przyrodniczymi dotyczącymi ssaków. Koordynowała i wykonywała szereg projektów z zakresu teriofauny m.in. inwentaryzacji, monitoringów przyrodniczych, w tym porealizacyjnych. Brała udział w opracowaniach dotyczących inwestycji liniowych, w tym dróg ekspresowych i linii kolejowych, a jej zainteresowania skupiają się na dużych drapieżnikach, korytarzach ekologicznych i przejściach dla zwierząt. Wykonuje plany zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 z zakresu ssaków. Współautorka publikacji naukowych i opracowań dotyczących teriofauny oraz ich ochrony. Prowadzi szkolenia w zakresie rozpoznawania oraz ochrony ssaków.