Najważniejsze od dwudziestu lat prawo dotyczące przyrody właśnie wchodzi w życie

Nature Restoration Law (NRL) zostało przyjęte, a jego cele w zakresie odbudowy i ochrony zasobów przyrodniczych dotyczą każdego państwa Unii Europejskiej. Unijne kraje zdecydowały się przywrócić Europie różnorodną biologicznie i odporną na zmianę klimatu przyrodę, zmniejszyć antropopresję i odbudować ekosystemy. By doprowadzić do przyjęcia tego prawa, ponad 200 NGO’sów wspólnie pracowało przez ponad dwa lata, a w bezpośrednie działania zaangażował się ponad 1 milion obywatelek i obywateli Unii Europejskiej. Świętują, ponieważ nowe prawo zaczęło obowiązywać 18 sierpnia 2024 r.

Fakt, że najważniejsze od dwudziestu lat prawo dotyczące przyrody zostało przyjęte, bardzo nas cieszy. Mówimy przecież o prawie, które dotyczy kluczowych wyzwań - naszego bezpieczeństwa żywieniowego, zapobiegania suszom i powodziom, zmniejszenia skutków fal upałów. Rozporządzenie ustanawia ramy dla działań, które będą musiały zrealizować państwa członkowskie, aby do 2030 roku przywrócić przyrodzie co najmniej 20 % obszarów lądowych i co najmniej 20 % obszarów morskich, a do 2050 r. odbudować wszystkie ekosystemy, które tego wymagają. Tak naprawdę praca dopiero się rozpoczyna

– mówi Justyna Choroś z Koalicji 10%, przedstawicielka Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków

Rozporządzenie jest dla naszego kraju ogromną szansą - twierdzą zgodnie polskie organizacje ekologiczne, które aktywnie działały na rzecz przyjęcia NRL. Podkreślają, że każda inwestycja w zasoby przyrodnicze przynosi korzyści od 8 do nawet 38 razy większe niż poniesione koszty, a szacunki przygotowywane dla dla Polski mówią o korzyściach średnio 11-krotnie większych. Odbudowa ekosystemów ma być skorelowana z przemianami gospodarczymi i społecznymi, tworzeniem wysokiej jakości miejsc pracy i zrównoważonym wzrostem, dlatego że NRL podkreślany jest kompleksowy wymiar nowego prawa. Dotyczy ono naszych zasobów przyrodniczych i będzie miało równie duży wpływ na Parki Narodowe, jak i na miasta. 

Deklaracje zawarte w umowie koalicyjnej dotyczące przyrody, wpisują się w założenia Nature Restoration Law. Mam na myśli polityczną wolę wyłączenia 20% najcenniejszych lasów z użytkowania gospodarczego, wprowadzenia zakazu spalania drewna w energetyce zawodowej, ustanowienia społecznego nadzoru nad lasami, wdrożenia programu odnowy bagien i torfowisk, zwiększenia powierzchni parków narodowych, wdrożenia stałego monitoringu czystości rzek oraz ich renaturyzacji, przyspieszenia zielonej transformacji energetycznej… Zmiana jest potrzebna - nie możemy przecież funkcjonować w oderwaniu od środowiska naturalnego. Nikt nie neguje już wyzwań wynikających ze zmiany klimatu, staramy się wszyscy szukać rozwiązań. Dlatego świętujemy wejście w życie Nature Restoration Law

– komentuje Augustyn Mikos z Pracowni na rzecz Wszystkich Istot

Rozporządzenie (UE) 2024/1991 już obowiązuje. Polska ma teraz za zadanie przygotować Krajowy Plan Odbudowy Zasobów Przyrodniczych, który przedstawi Komisji Europejskiej w połowie 2026 roku. Powinien on uwzględniać lokalne uwarunkowania oraz wymagane zmiany w legislacji, wskazywać całkowity obszar, jaki zostanie przywrócony przyrodzie oraz określać harmonogram działań i konkretne środki, które będą wymagane do osiągnięcia wiążących celów. 

Powinniśmy już teraz rozpocząć prace nad tym planem, aby odpowiednie departamenty rządowe i podmioty społeczeństwa obywatelskiego miały możliwość uczestniczenia w procesie i wniesienia swojego wkładu. Zapewnienie spójności tego planu z innymi regulacjami będzie czasochłonne, dlatego tak ważne jest wczesne rozpoczęcie przygotowań

– dodaje Agata Szafraniuk, prawniczka z Fundacji ClientEarth Prawnicy Dla Ziemi.

Działające w Polsce organizacje pozarządowe wystosowały do rządu list dotyczący finansowania procesu planowania i wdrażania Rozporządzenia o odbudowie zasobów przyrodniczych (NRL), wskazując potencjalne - średniookresowe i strategiczne źródła finansowania prac, które umożliwią merytoryczne i skuteczne przygotowanie kraju na nowe prawo oraz opracowanie i wdrożenie systemowego planu ochrony i odbudowy różnorodności biologicznej i ekosystemów, rozwój błękitno-zielonej infrastruktury czy odbetonowanie miast i rozwój zieleni miejskiej. Tym bardziej, że to właśnie Polska w styczniu 2025 obejmie prezydencję w Unii i mogłaby zainicjować utworzenie dodatkowego funduszu w ramach wieloletniej perspektywy finansowej Multiannual Financial Framework na działania związane z pełnym wdrożeniem NRL po roku 2027. 

Jesteśmy gotowi do współpracy na każdym poziomie - od rządowego po samorządowy, lokalny. Znamy Nature Restoration Law, ponieważ poświęciliśmy temu prawu dwa lata z działań w naszych organizacjach. Chcemy naszą wiedzą wspomóc aktywności mające na celu odbudowę zasobów przyrodniczych w Polsce

– podkreśla Marta Wiśniewska z Polskiej Zielonej Sieci.