Obiekt Światowego Dziedzictwa UNESCO Puszcza Białowieska bez wycinek i sztucznych nasadzeń! Apel organizacji pozarządowych

Ponad 80 organizacji pozarządowych apeluje do Donalda Tuska o likwidację strefy 4 w Puszczy Białowieskiej, gdzie dopuszczalne jest prowadzenie gospodarki leśnej. Związane  jest to ze zobowiązaniem przyjęcia do końca roku Zintegrowanego Planu Zarządzania Obiektem Światowego Dziedzictwa UNESCO, który będzie wyznaczać standardy ochrony i udostępnienia Puszczy na kolejne 20 lat. „Najcenniejszy las Europy wymaga objęcia go w końcu trwałą ochroną bez konieczności ograniczania funkcji społecznych. Szczególnie, że groźba wpisania Puszczy na Listę Obiektów Światowego Dziedzictwa UNESCO w zagrożeniu jest bardzo realna” – komentują przyrodnicy.

Pełna treść apelu

Puszcza Białowieska to największy polski skarb. Unikat w skali nie tylko kontynentu, ale całej planety. Ostatni na niżu Europy las naturalny, który zachował ciągłość pokrywy leśnej od ostatniego zlodowacenia. 11 tys. lat trwania naturalnych procesów! To miejsce najliczniejszej, dziko żyjącej populacji żubra. O pierwotności Puszczy świadczy występowanie gatunków reliktowych, takich jak: dzięcioł białogrzbiety, dzięcioł trójpalczasty, sóweczka, włochatka czy chrząszcze saproksyliczne.

Mimo nielegalnych, masowych wycinek w 2017 r. wciąż znajduje się tam wiele drzew o wymiarach pomnikowych. A dzięki sądowemu zabezpieczeniu w procesie cywilnym Stowarzyszenia Pracownia na rzecz Wszystkich Istot przeciwko Lasom Państwowym, od 2018 r. na terenie Puszczy Białowieskiej nie prowadzi się gospodarki leśnej związanej ze ścinką i usuwaniem drzew.

Jest to jednak zabezpieczenie tymczasowe, więc groźba powrotu pił jest duża, ponieważ leśnicy co i rusz podnoszą kwestię wznowienia wycinek. To z kolei prosta droga do wpisania Puszczy Białowieskiej na Listę Obiektów Światowego Dziedzictwa UNESCO w Zagrożeniu.

Czym jest strefowanie? W dokumencie nominacyjnym przy rozszerzeniu granic Obiektu Światowego Dziedzictwa UNESCO na całą Puszczę Białowieską leśnicy wraz z pracownikami parku narodowego podzieli puszczę na cztery strefy ochronne: w strefach 1 i 2 (park narodowy i rezerwaty przyrody) oraz w strefie 3 (drzewostany ponadstuletnie oraz siedliska cennych gatunków) prowadzenie gospodarki leśnej jest zakazane. Obszary, na których można prowadzić niekomercyjną gospodarkę leśną włączono do strefy 4.

Zgoda UNESCO na utworzenie strefy 4 była wyjątkowa i zakładała jej tymczasowy charakter do momentu renaturalizacji tj. przywrócenia drzewostanom struktury i funkcji właściwych dla lasów naturalnych. Docelowo przyrodniczy Obiekt Światowego Dziedzictwa UNESCO, którego głównym założeniem jest ochrona siedlisk i procesów naturalnych, ma być wolny od gospodarczej eksploatacji. Potwierdza to raport z Misji UNESCO w Białowieży w marcu 2024 r.: ostatecznym i długoterminowym celem zarządzania Obiektem jest przywrócenie naturalnego starolasu na całym terenie Obiektu, bez konieczności podejmowania działań z zakresu aktywnej gospodarki leśnej. 
 

Sześć ostatnich lat bez pił, kiedy Puszcza powoli odradza się po dewastacji, jaką przeprowadził były Minister Środowiska, Jan Szyszko i Lasy Państwowe, pokazuje, że to właściwy kierunek zarządzania Obiektem z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO. Dlatego przyszedł czas na likwidację strefy 4, w której dopuszczalne jest prowadzenie wycinek oraz równie szkodliwych sztucznych nasadzeń 

– komentuje Radosław Ślusarczyk z Pracowni na rzecz Wszystkich Istot, która jest autorem i jednym z sygnatariuszy apelu do Premiera.

Zarządzanie Puszczą Białowieską przez Lasy Państwowe to przerabianie najcenniejszego europejskiego lasu na deski i opał. W ten sposób możemy doprowadzić do wpisania tego bezcennego ekosystemu na Listę Obiektów Światowego Dziedzictwa UNESCO w Zagrożeniu, a ostatecznie do odebrania statusu Obiektu Światowego Dziedzictwa UNESCO. Tymczasem to turystyka jest podstawową gałęzią rozwoju tego regionu. Utrata marki UNESCO przez powrót pił do Puszczy godzi w żywotne interesy mieszkańców. Dlatego wszystkim powinno zależeć na objęciu Puszczy trwałą ochroną.

Utrzymanie wysokiej różnorodności biologicznej Puszczy Białowieskiej i ochrona procesów przyrodniczych wymaga zaniechania prowadzenia w tym lesie gospodarki leśnej. Taką możliwość daje przeniesienie wszystkich leśnych fragmentów strefy 4 do strefy 3, w której gospodarka leśna nie jest dopuszczalna. Jest to w pełni zgodne z wymogami ochrony przyrody, ponieważ zdecydowana większość strefy 4 to drzewostany stare, naturalne lub w fazie regeneracji oraz zgodne z siedliskiem”

– czytamy w apelu organizacji pozarzadowych do Premiera RP.

Dalsze funkcjonowanie gospodarki leśnej w ramach strefy 4 będzie powodować liczne konflikty na linii Lasy Państwowe – ochrona przyrody – społeczeństwo. Powrót do wycinek Puszczy będzie oznaczać ingerencję w siedliska chronionych gatunków i zniweczy spontaniczną renaturyzację ekosystemów leśnych przez zaburzenie naturalnej dynamiki i uproszczenie struktury tego lasu. Wycinka Puszczy Białowieskiej nie spotka się także ze społeczną akceptacją.

Badania opinii publicznej przeprowadzone przez IPSOS w styczniu br. wykazały, że za objęciem całej Puszczy Białowieskiej trwałą ochroną opowiada się aż 89% Polek i Polaków. Jak zaznaczają sygnatariusze ponad osiemdziesięciu organizacji i inicjatyw obywatelskich w apelu do Donalda Tuska likwidacja strefy 4 nie oznacza jednak ograniczeń dla społecznego korzystania z Puszczy:

Strefa 3 jest w pełni dostępna (także poza szlakami) dla mieszkańców i turystów. Zwiększenie strefy 3 nie wpłynie także na podaż drewna ponieważ od 2018 r. mieszkańcy zaopatrują się w łatwo dostępny i tańszy surowiec poza Puszczą Białowieską. Wyeliminowanie gospodarki leśnej i pełna ochrona Puszczy Białowieskiej zakończy etap konfliktów i umożliwi spokojny i bezpieczny rozwój społeczno-gospodarczy w oparciu o wyjątkowe walory przyrodnicze Puszczy Białowieskiej.
 

Czas skończyć z politycznymi rozgrywkami i zbijaniem politycznego kapitału kosztem bezcennej przyrody Puszczy Białowieskiej. Musimy zabezpieczyć nasz największy przyrodniczy skarb dla przyszłych pokoleń, a nie ryzykować kolejne rzezie, jak ta z 2017 r. Dlatego apelujemy do Premiera Donalda Tuska o likwidację czwartej strefy, by piły i harwestery już nigdy nie mogły wrócić do Puszczy 

– podsumował Radosław Ślusarczyk.

Warto zaznaczyć, że zgodnie z umową koalicyjną, politycy rządzących partii zadeklarowali wyłączenie 20% polskich lasów z wycinek. Społeczeństwo, przyrodnicy i naukowcy nie mają wątpliwości, że Puszcza Białowieska priorytetowo powinna znaleźć się w tej puli. A żeby to zrobić wystarczy zlikwidować strefę 4.  

Kontakt:
Radosław Ślusarczyk, Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, tel. 660 538 329; e-mail: suchy@pracownia.org.pl