Nowe rozporządzenie Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych

Ochrona przyrody zdefiniowana jest w polskiej ustawie z 1991 roku jako zachowanie, właściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów i składników przyrody, w szczególności dziko występujących roślin i zwierząt oraz kompleksów przyrodniczych i ekosystemów. Jak więc widzimy ochrona przyrody oznacza ustawowo przede wszystkim ochronę „dzikiej przyrody” i to zarówno gatunków jak i ekosystemów. Znaczna część tej „dzikiej” przyrody znajduje się w lasach, a lasy w Polsce są przede wszystkim lasami państwowymi. Dlatego bardzo ważne są wewnętrzne rozporządzenia obowiązujące leśników zatrudnionych w Lasach Państwowych.

11 maja 1999 r. Dyrektor Generalny LP wydał zarządzenie nr 11A (zastępujące zarządzenie nr 11, które omówiliśmy w „Dzikim Życiu” nr 11/1995) zobowiązujące dyrektorów regionalnych dyrekcji LP i nadleśniczych do stosowania jego wytycznych w gospodarce leśnej. Obecne brzmienie rozporządzenia niewiele różni się od poprzedniego. Warto poznać to zarządzenie i zwracać uwagę, czy jest ono faktycznie wdrażane. Daje ono również pole do działań pozarządowych organizacji ekologicznych we wspieraniu proekologicznych wskazań i występowaniu np. o tworzenie użytków ekologicznych i innych form ochrony.

Według zarządzenia gospodarka leśna ma zmierzać przede wszystkim do zachowania biologicznej różnorodności lasów. W dalszej interpretacji pisze się, że należy prowadzić gospodarkę opartą na podstawach ekologicznych. „W tym celu niezbędne jest zachowanie i przywracanie zgodności biocenozy leśnej - pojmowanej jako całość organizmów roślinnych, zwierzęcych i mikroorganizmów - z biotopem, czyli ewolucyjnie zmieniającym się środowiskiem bytowania tych organizmów”. Posługując się tymi wytycznymi możemy argumentować potrzebę ochrony wszystkich gatunków (w tym drapieżników) składających się na biocenozę lasu.

Szczególną uwagę poświęcono odbudowie małej retencji. W dolinach rzek z lasami łęgowymi, olsami i innymi naturalnymi formacjami nakazuje się zachowanie tych ekosystemów w sumie naturalnym i ewentualne odtwarzanie. W stanie nienaruszonym mają być pozostawione bagna, trzęsawiska, mszary, torfowiska, remizy, wrzosowiska, wydmy, gołoborza i wychodnie skalne, wraz z ich florą i fauną. Daje to mocną podstawę do występowania do Wojewody o tworzenie w takich miejscach użytków ekologicznych.

W rozporządzeniu mowa też o pilnym sporządzaniu planów ochrony przyrody będących załącznikami do obowiązujących obecnie planów urządzania lasu. Aktywiści z ruchu ekologicznego powinni zapoznać się z tymi planami, a tam gdzie ich nie ma nalegać na wykonanie. Jest to też dobra okazja do zgłaszania własnych uwag i sugestii.

Wśród preferowanych czynników wzmagających trwałość lasu wymienia się w gospodarce leśnej zgodność z warunkami siedlisk, naturalność, rodzimość, różnorodność. W lasach nie powinno więc być miejsca na nowe monokultury, egzotyczne gatunki czy np. obsadzanie świerkiem lub modrzewiem zboczy górskich, gdzie naturalnie występuje buczyna.

W rozporządzeniu mowa też o pozostawianiu w drzewostanach dojrzałych do wyrębu, a także w młodszych starych drzew do ich fizjologicznej starości i biologicznej śmierci, a także wybranych drzew martwych i dziuplastych.

W drzewostanach zdrowych należy pozostawiać w lesie drobne gałęzie i drzewa martwe.

Preferuje się naturalne odnowienia lasu we wszystkich siedliskach. Mowa też o oznaczaniu drzew dorodnych, które powinny być pozostawiane. To oznaczanie, według rozporządzenia powinno być wykonane w sposób nie szpecący krajobrazu leśnego.

W celu zwiększenia biologicznej odporności lasu zaleca się m.in. tworzenie remiz roślin nektarodajnych, pojników, potęgowanie ptaków, mrówek, dzików, a w trzebieżach zachowywanie drzew wyróżniających się wysoką żywotnością.

Zręby zupełne mają ulec ograniczeniu tylko do drzewostanów sosnowych, świerkowych i modrzewiowych obcego pochodzenia, gatunków introdukowanych i do sytuacji gdy występuje potrzeba cięć sanitarnych. Nawet na zrębach zupełnych (szerokość ograniczono do 30-60m) należy pozostawiać grupy i kępy nasienników. Zakazuje się rębni zupełnych przy drogach, rzekach, jeziorach, oczkach wodnych i otulinach rezerwatów oraz na obszarach naturalnych i zbliżonych do naturalnych.

Oprac. AJK