WWF, Wisła i tama

Dnia 11 grudnia 2001 r. w warszawskim Hotelu Marriott odbyła się konferencja zorganizowana przez światowy Fundusz na rzecz Przyrody (WWF) – Polska, poświęcona problemowi planowanej budowy zapór na Wiśle, ze szczególnym uwzględnieniem problemu zapory we Włocławku. Tematem przewodnim konferencji było stwierdzenie: „WWF proponuje trwały rozwiązanie problemów zapory we Włocławku, zapewniające bezpieczeństwo dla ludzi, korzyści dla przyrody i oszczędności dla budżetu”.

WWF przedstawił wyniki rocznych prac, które rzucają nowe światło na możliwości rozwiązania problemów i zagrożeń, których źródłem jest zapora we Włocławku. Wszechstronna ocena wariantów pod względem ekonomicznym, społecznym i przyrodniczym wykazała, że zbudowanie kolejnego stopnia wodnego w Nieszawie nie rozwiązuje większości problemów, niektóre wręcz potęgując. Na poważne potraktowanie zasługują dwie inne propozycje: wyłączenie stopnia Włocławek z eksploatacji lub jego pełna modernizacja. Przeprowadzona analiza wielokryterialna wykazała na warianty wyłączenia stopnia Włocławek z eksploatacji lub jego pełnej modernizacji jako dużo lepsze od wariantu budowania kolejnego stopnia wodnego. Wariant wyłączenia istniejącej zapory z eksploatacji zdobył najwięcej punktów nie tylko w grupie kryteriów środowiskowych, ale również społeczno-ekonomicznych. Jest on poza tym siedmiokrotnie tańszy od wariantu budowy stopnia Nieszawa, który to według analizy ekonomicznej musiałby być finansowany przez Skarb Państwa w co najmniej 30%, aby zapewnić opłacalność prywatnym inwestorom.

„Zatrudnieni przez WWF eksperci wykazali, że istnieją rozwiązania pozwalające na zaoszczędzenie znacznych wydatków z budżetu państwa, a jednocześnie gwarantujące bezpieczeństwo ludziom i pozwalające uniknąć strat środowiskowych” – powiedział Jacek Engel, kierownik projektu WWF „Wisła” – „Analiza porównawcza wykazała, że wyłączenie lub ewentualna pełna modernizacja stopnia z Włocławka są rozwiązaniami lepszymi i trwalszymi od wybudowania stopnia w Nieszawie”. Zespół złożony ze specjalistów takich dziedzin jak budownictwo wodne, hydrologia, ekonomia, rozwój regionalny, energetyka, ekologia, poddał warianty wielokryterialnej analizie porównawczej, oceniając ich skutki ekonomiczne, społeczne i przyrodnicze. Po raz pierwszy na świecie podstawą do analizy stały się zalecenia Światowej Komisji ds. Zapór ogłoszone w listopadzie 2000 r.

W lipcu 2000 r. Zespół Ekspertów KERM, spośród rozważanych opcji zaopiniował pozytywnie budowę stopnia wodnego w Nieszawie, zalecając jednocześnie rządowi pogłębienie wiedzy na temat rozwiązań alternatywnych. Niestety nie ówczesny minister środowiska, ale WWF potraktował poważnie zalecenia Zespołu Ekspertów. Wychodząc im naprzeciw i zdając sobie sprawę z tego, że nowy stopień może pogłębić niektóre problemy i zagrożenia, których przyczyną jest istnienie stopnia Włocławek, WWF rozpoczął rok temu pracę nad „Studium kompleksowego rozwiązania problemów stopnia i zbiornika Włocławek – prognoza skutków środowiskowych”. Zgodnie z polskimi i unijnymi wymogami dotyczącymi ocen oddziaływania na środowisko przyjęto założenie, że żaden wariant nie może być odrzucony przed rozpatrzeniem.

„Stopień i zbiornik we Włocławku nadal będą źródłem problemów i zagrożeń oraz obciążeniem dla budżetu państwa, bez względu na to, czy powstaną kolejne zapory na Wiśle, czy nie” – powiedział Ireneusz Chojnacki, dyrektor programu WWF dla Polski. – „Opracowanie WWF powinno posłużyć podjęciu przez Rząd RP racjonalnej decyzji, korzystnej dla podatników i uwzględniającej rolę, jaką Wisła ma pełnić w nowoczesnym zrównoważonym rozwoju naszego kraju”.

Jacek Engel, Marta Kaczyńska