List otwarty środowiska naukowego w sprawie Karkonoskiego Parku Narodowego, adresowany do Głównego Konserwatora Przyrody

Pan Prof. dr hab. Zbigniew Witkowski Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska – Główny Konserwator Przyrody

Szanowny Panie Ministrze,

Jako pracownicy naukowi działający na rzecz ochrony przyrody pragniemy wyrazić niepokój z powodu aktualnej sytuacji w Karkonoskim Parku Narodowym, w związku z decyzjami podejmowanymi w ostatnim czasie przez dyrektora KPN mgr inż. Ryszarda Mocholę.

W ostatnich latach w Karkonoskim Parku Narodowym podjęto cały szereg nowatorskich przedsięwzięć. Stworzono podstawy oraz zainicjowano długofalowe programy badania procesów ekologicznych, wdrażając spójny system monitoringu ekologicznego powiązany z monitoringiem ruchu turystycznego. W ten sposób nadrabiane są wieloletnie zaniedbania w zakresie rozpoznawania i dokumentowania stanu środowiska przyrodniczego Karkonoszy oraz jego zagrożeń. Wyniki obecnie prowadzonych prac pozwalają lepiej zaplanować działania ochronne, doprowadziły też do przewartościowania dotychczasowej wiedzy o randze przyrodniczej Karkonoszy. Stanowią one nie tylko doskonałą dokumentację aktualnego stanu środowiska przyrodniczego, lecz przyczyniły się także do znacznego rozwoju nauki z wykorzystaniem najnowocześniejszych metod badawczych. Wyrazem takiego podejścia jest m.in. utworzenie Pracowni GIS, która jako pierwsza w Polsce wdrożyła Geograficzne Systemy Informacyjne jako nowoczesne narzędzie służące ochronie przyrody i związanym z nią badaniom naukowym. Dzięki temu dane uzyskane z monitoringu i badań mogą być znacznie efektywniej wykorzystywane w nauce i praktyce, a metodyka ich gromadzenia i przetwarzania wykorzystywana nie tylko w KPN, ale i w odniesieniu do innych obszarów chronionych.

Wszystkie te działania, wynikające wprost z założeń polityki ekologicznej państwa, a także rozwinięcie szerokiej współpracy międzynarodowej – zwłaszcza z Krkonošskim národnym parkiem oraz Europejską Federacją Parków Narodowych – spowodowały, że w ostatnich latach niepomiernie wzrosła ranga Karkonoskiego Parku Narodowego, zarówno w kraju jak i za granicą. Wyrazem tego jest m.in. uzyskanie wspólnie przez KPN i Krkonošský národní park statusu Bilateralnego Rezerwatu Biosfery UNESCO oraz przyznanie im przez Europejską Federację Parków Narodowych certyfikatu Parku Transgranicznego (certyfikat taki otrzymały dotąd tylko dwa parki w Europie).

W tym miejscu należy zaznaczyć, że centralną postacią skupiającą wokół siebie osoby najbardziej zaangażowane we wspomniane działania i skutecznie zabiegającą o zewnętrzne dotacje na ich realizację jest zastępca dyrektora KPN odpowiedzialny za sprawy ochrony przyrody, dr inż. Andrzej Raj. Pod jego kierunkiem doszło do aktywizacji i koordynacji pracy wielu środowisk naukowych z ośrodków akademickich w kraju i za granicą. Powstała w ten sposób unikatowa platforma dla efektywnej współpracy na rzecz ochrony przyrody specjalistów z wielu dziedzin nauki i praktyki.

Jest oczywiste, że jednym z podstawowych warunków skutecznego działania w ramach  długofalowych programów oraz efektywnego wykorzystania pozyskiwanych na ich realizację środków, jest stabilność warunków, w jakich programy te są realizowane. Gwarantem realizacji wspomnianych działań jest osoba dr. inż. Andrzeja Raja – jako ich inicjatora i koordynatora.

W tym kontekście z niepokojem przyjmujemy próbę zdymisjonowania dr. inż. Andrzeja Raja ze stanowiska zastępcy dyrektora podjętą w dniu 29 lipca br. przez dyrektora KPN R. Mocholę. Działanie to oceniamy jako krok destabilizujący pracę Karkonoskiego Parku Narodowego i szkodzący ochronie przyrody – tym bardziej, że następuje to w trakcie trwania prac nad projektem Planu Ochrony KPN, w którego przygotowaniu największy udział ma dr inż. Andrzej Raj.

Ponadto wyrażamy sprzeciw wobec niektórych innych działań dyrektora Mocholi sygnalizowanych nam przez osoby prowadzące w Parku badania naukowe i członków Rady Naukowej KPN.

W szczególności chodzi nam o:

1. Podważanie wiarygodności pracowników nauki poprzez kwestionowanie naukowego charakteru ich prac wykonywanych na zlecenie Parku i w konsekwencji trybu zawierania umów na ich wykonanie. Stało się to pretekstem do wszczęcia przez R. Mocholę czystek personalnych (na stanowiskach zastępcy dyrektora i kierownika gospodarstwa pomocniczego).
2. Utrzymywanie od lat wadliwego schematu organizacyjnego Parku, w którym sprawy nauki – przy braku wyodrębnionej pracowni naukowej – nie są połączone z działem ochrony przyrody, choć większość badań prowadzonych w Parku przez naukowców z zewnątrz jest ściśle powiązana z bieżącymi pracami tego działu. Podporządkowanie spraw nauki sekcji edukacji oraz fatalny przepływ informacji między nią a działem ochrony przyrody wielokrotnie skutkowały sytuacjami, w których pracownicy terenowi i merytoryczni nie byli informowani o wydawanych zezwoleniach na prace terenowe i zaskakiwani byli obecnością osób prowadzących badania w miejscach nieudostępnionych dla ruchu turystycznego oraz instalowaniem w takich miejscach urządzeń pomiarowych.
3. Niezwoływanie przez ponad 5 miesięcy od momentu powołania przez Ministra Środowiska Rady Naukowej KPN (powołana 19 listopada 2004 r., zwołana dopiero na 29 kwietnia 2005 r.). Uniemożliwiało to ukonstytuowanie się Rady i pozbawiło ją m.in. możliwości zaopiniowania projektu zadań rocznych na 2005 rok.
4. Wyznaczenie terminu składania wniosków do Planu Ochrony KPN w środku wakacji, gdy znaczna część zainteresowanych osób przebywa na urlopach.

Niezależnie od naszych zastrzeżeń docierają do nas sygnały o niezadowoleniu pracowników KPN z zasad funkcjonowania Parku i warunków pracy pod kierownictwem R. Mocholi.

W związku z powyższym prosimy Pana o osobiste zajęcie się problemami KPN i podjęcie działań, które uzdrowią sytuację w tym Parku z pożytkiem dla ochrony przyrody.

Z wyrazami szacunku

• Prof. zw. dr hab. Tadeusz Borys (Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu, Kierownik Katedry Zarządzania Jakością i Środowiskiem, Członek Rady Naukowej KPN w l. 1997-2004, Członek Państwowej Rady Ochrony Środowiska, Członek Rady Zrównoważonego Rozwoju przy Prezesie Rady Ministrów RP)
• Dr inż. Adam Cieśla (Instytut Badawczy Leśnictwa, Zakład Siedliskoznawstwa)
• Dr Zygmunt Dajdok (Uniwersytet Wrocławski, Instytut Biologii Roślin)
• Dr inż. Władysław Danielewicz (Akademia Rolnicza im. Augustyna Cieszkowskiego w Poznaniu, Katedra Botaniki Leśnej)
• Prof. dr hab. Bohdan Drogoszewski (Akademia Rolnicza im. Augustyna Cieszkowskiego w Poznaniu, Katedra Hodowli Lasu, Zakład Ekologicznych Podstaw Hodowli Lasu)
• Dr inż. Dorota Dobrowolska (Instytut Badawczy Leśnictwa, Zakład Ekologii Lasu i Łowiectwa)
• Dr inż. Marek Dobrowolski (Instytut Badawczy Leśnictwa, Zakład Ochrony Lasu)
• Dr Andrzej Dunajski (Uniwersytet Wrocławski, Instytut Biologii Roślin, Kierownik p.o. Stacji Ekologicznej w Karpaczu, Członek Rady Naukowej KPN)
• Prof. dr hab. Jerzy Fabiszewski (Akademia Rolnicza we Wrocławiu, Kierownik Katedry Botaniki i Ekologii Roślin, Członek Korespondent PAN, Członek i Przewodniczący Rady Naukowej KPN w l. 1980-86)
• Prof. zw. dr hab. Wiesław Fałtynowicz (Uniwersytet Wrocławski, Instytut Biologii Roślin)
• Dr inż. Dorota Farfał (Instytut Badawczy Leśnictwa, Zakład Ekologii Lasu i Łowiectwa)
• Dr hab. Roman Gornowicz (Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu, Katedra Techniki Leśnej, Prodziekan Wydziału Leśnego)
• Dr inż. Dariusz Gwiazdowicz (Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu, Katedra Ochrony Lasu i Środowiska Przyrodniczego)
• Dr inż. Jacek Hilszczański (Instytut Badawczy Leśnictwa, Zakład Ochrony Lasu)
• Prof. dr hab. Henryk Kocjan (Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu, Katedra Hodowli Lasu, Zakład Techniki Hodowli Lasu)
• Dr Maria Kossowska (Uniwersytet Wrocławski, Instytut Biologii Roślin)
• Dr inż. Robert Kuźmiński (Akademia Rolnicza im. Augustyna Cieszkowskiego w Poznaniu, Katedra Entomologii Leśnej)
• Dr Paweł Kwiatkowski (Akademia Rolnicza we Wrocławiu, Katedra Botaniki i Ekologii Roślin)
• Dr inż. Andrzej Łabędzki (Akademia Rolnicza im. Augustyna Cieszkowskiego w Poznaniu, Katedra Entomologii Leśnej, Członek Rady Parku Karkonoskiego w latach 2001-2004)
• Dr Wojciech Magowski (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Biologii Środowiska, Adiunkt w Zakładzie Taksonomii i Ekologii Zwierząt)
• Dr hab. Jan Matuła (Akademia Rolnicza we Wrocławiu, Katedra Botaniki i Ekologii Roślin, Dziekan Wydziału Rolnego)
• Dr Krzysztof Migała (Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego)
• Dr hab. Piotr Migoń, prof. UWr. (Uniwersytet Wrocławski, Z-ca dyrektora Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego UWr., Członek Komitetu Ochrony Przyrody PAN, Członek Wojewódzkiej Rady Ochrony Przyrody woj. dolnośląskiego)
• Prof. dr hab. Ryszard Miś (Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu, Kierownik Katedry Urządzania Lasu)
• Dr inż. Tadeusz Mizera (Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu, Katedra Zoologii)
• Prof. dr hab. Jerzy Modrzyński (Akademia Rolnicza im. Augustyna Cieszkowskiego w Poznaniu, Katedra Hodowli Lasu, Zakład Ekologicznych Podstaw Hodowli Lasu)
• Dr Eugeniusz Panek (Uniwersytet Wrocławski, Instytut Biologii Roślin)
• Dr Jacek Potocki (Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu, Katedra Gospodarki Przestrzennej, Członek Rady Naukowej KPN od 2001 r.)
• Dr Krzysztof Parzóch (Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego)
• Dr inż. Piotr Robakowski (Akademia Rolnicza im. Augustyna Cieszkowskiego w Poznaniu, Katedra Hodowli Lasu, Zakład Ekologicznych Podstaw Hodowli Lasu)
• Prof. Dr hab. Kazimierz Rykowski (Instytut Badawczy Leśnictwa, Kierownik Zakładu Ekologii Lasu i Łowiectwa)
• Dr inż. Antoni Sienkiewicz (Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu, Katedra Gleboznawstwa Leśnego i Nawożenia Lasu)
• Dr Grzegorz Skrzypek (Uniwersytet Wrocławski, Instytut Nauk Geologicznych)
• Dr inż. Jan Tyszka (Instytut Badawczy Leśnictwa, Zakład Siedliskoznawstwa)
• Prof. dr hab. Jerzy Wiśniewski (Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu, Katedra Ochrony Lasu i Środowiska Przyrodniczego)
• Dr Bronisław Wojtuń (Akademia Rolnicza we Wrocławiu, Katedra Botaniki i Ekologii Roślin, Z-ca przewodniczącego Rady Naukowej KPN)
• Dr inż Józef Wójcik (Instytut Badawczy Leśnictwa, Zakład Siedliskoznawstwa)
• Dr Tomasz Wyka (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Adiunkt w Zakładzie Botaniki Ogólnej)
• Dr inż. Jacek Zientarski (Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu, Katedra Hodowli Lasu, Członek Prezydium Rady Naukowej Karkonoskiego Parku Narodowego)
• Dr Ludwik Żołnierz (Akademia Rolnicza we Wrocławiu, Katedra Botaniki i Ekologii Roślin).

Dn. 08.08.2005 r.

Do wiadomości:

• Państwowa Rada Ochrony Przyrody
• Karkonoski Park Narodowy
• Rada Naukowa KPN
• Media