Skarby podkarpackich lasów

Edward Marszałek, znany już z łamów DŻ, pracuje jako rzecznik RDLP Krosno. Znany jest ze swoich różnych pasji. Fotografia, speleologia, ratownictwo górskie czy wreszcie działalność regionalna na polu kultury, to ważne dziedziny jego zainteresowania. Od kilku lat pisze też książki, których tematem jest przyroda i kultura regionu Podkarpacia. Jednym z motywów przewodnich jest dla Marszałka las, który pojawia się w wielu tekstach i na zdjęciach jego autorstwa.

Jego najnowsza książka, zatytułowana „Skarby podkarpackich lasów. Przewodnik po rezerwatach przyrody” to prezentacja 18 rezerwatów przyrody z terenu Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie. Na tym obszarze znajdują się 72 rezerwaty, z czego 38 jest udostępnionych do zwiedzania. Właśnie spośród nich Marszałek wybrał te, które godne są szczególnej uwagi.

Według autora, są to najciekawsze w regionie miejsca w Lasach Państwowych. Szczególnie poleca następujące rezerwaty: „Tysiąclecia na Górze Cergowej”, „Przełom Jasiołki”, „Kretówki”, „Góra Chełm”, „Kalwaria Pacławska”, „Przełom Osławy pod Duszatynem” oraz „Zwiezło”. W każdym z prezentowanych tekstów znajdziemy podstawowe informacje przyrodnicze oraz omówienie walorów, które sprawiły, że te konkretne miejsca objęto ochroną. Każdy z tych rezerwatów ma swoją historię związaną z działalnością człowieka, zarówno w czasach odległych (np. rezerwat „Góra Sobień” czy „Prządki”), jak również bliższych nam („Zwiezło”, „Źródliska Jasiołki”, „Przełom Osławy pod Dusztynem” czy „Polanki”). Okazuje się bowiem, że los wielu tych miejsc i lasów wpisany jest w wydarzenia z historii Polski, regionu czy pobliskiej wsi. Są to dzieje wojenne - potyczek czy bitew, ale również codziennego życia ludzi blisko przyrody, jak np. w rezerwacie na tzw. Łokciu, gdzie na rzece Osławie, natknąć się można na ponad 50-metrowy most nieczynnej kolejki wąskotorowej. Służyła ona do przewozu drewna na potrzeby zakładów drzewnych w Rzepedzi. Dolinę tej rzeki upodobał sobie Jerzy Harasymowicz, który jeden ze swoich wierszy poświęcił właśnie Łokciowi. Inny rezerwat – „Zwiezło”, ma historię wiążącą go z papieżem Janem Pawłem II. Kto dzisiaj wie, że późniejszy papież w latach 50. aż trzykrotnie przemierzał tędy Bieszczady, a nad brzegami Jeziorek Duszatyńskich odprawił mszę świętą? Każdy z prezentowanych rezerwatów jest pełen ciekawych historii, lecz dzisiaj są one miejscami, gdzie rządzi przyroda. I ona jest w nich najważniejsza.

Książka wzbogacona jest dużą ilością ciekawych zdjęć, znajdziemy tam również kilka wierszy opisujący piękno prezentowanych miejsc. Pisali o nich Wincenty Pol, Jerzy Harasymowicz, Janusz Szuber, Wacław Turek i Jan Szelc. Wydawnictwo Ruthenus słynie z wzorcowego przygotowywania publikacji do druku. Tak jest również w przypadku nowej książki Marszałka. Dbałość o jakość wydania książki godna jest naśladowania.

Obraz przyrody przedstawiony w książce jest pewnego rodzaju reklamą działalności Lasów Państwowych na rzecz ochrony przyrody. To obraz, można by powiedzieć, wręcz idealnego gospodarowania. Pomimo tej autoreklamy Lasów Państwowych, warto jednak skoncentrować się na pięknie podkarpackich rezerwatów opisanych w książce. Oby faktycznie były zawsze dobrze chronione.

Grzegorz Bożek

P.S. Jako ciekawostkę warto podać fakt wydania przez Ruthenus reprintu książki Umiejętność lasowa czyli rękoksiąg dla właścicieli lasów i ich leśniczych, której pierwodruk ukazał się z 1809 r. w Przemyślu jako tłumaczenie z języka niemieckiego. Warto sięgnąć po tę pozycję, by dowiedzieć się, jak wyglądało nowoczesne leśnictwo niemieckie na początku XIX wieku.

Edward Marszałek, Skarby podkarpackich lasów. Przewodnik po rezerwatach przyrody, Wydawnictwo Ruthenus, Krosno 2005
Wydawnictwo Ruthenus, ul. Łukasiewicza 110A, 38-400 Krosno, e-mail: ruthenus@ruthenus.pl, ruthenus.pl