Budowanie współpracy dla rozwiązywania konfliktów – na szkoleniach dla karpackich gmin

Oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ) są jedną z kluczowych płaszczyzn, na których decyduje się o faktycznym zastosowaniu zasad zrównoważonego rozwoju. Ogólnikowość pojęcia zrównoważonego rozwoju sprawia, że narzędzie OOŚ nie zawsze spełnia rolę pierwotnie mu nadaną. Szerokie grono uczestników procesów decyzyjnych niejednokrotnie poszukuje drogi porozumienia między sobą oraz pogodzenia zasad ochrony środowiska, rozwoju gospodarczego i dobrobytu społecznego. Platformą do takiego dialogu teoretycznie powinny być konsultacje społeczne, które są nieodzownym elementem procedury OOŚ.

Właśnie tego typu zagadnienie jest przedmiotem dość specyficznych działań podejmowanych przez Pracownię na rzecz Wszystkich Istot. 28 marca, 24 kwietnia oraz 30 czerwca Pracownia zorganizowała spotkania warsztatowe (Bielsko-Biała, Kraków, Krosno), skierowane do poszczególnych regionów polskich Karpat, na które zaproszono przedstawicieli administracji, projektantów, organizacji ekologicznych i autorów dokumentacji środowiskowych.

Celem warsztatów była konfrontacja różnych punktów widzenia, dzielenie się doświadczeniami oraz wypracowanie dobrych praktyk w procesach decyzyjnych, związanych z planowaniem i realizacją inwestycji mogących oddziaływać na obszary cenne przyrodniczo, szczególnie na obszary objęte siecią Natura 2000. Elementem każdego ze spotkań było przedstawienie formalno-prawnych aspektów ocen oddziaływania na środowisko oraz konieczności uwzględniania kwestii przyrodniczych w procesach inwestycyjnych.

Efektem tych spotkań będzie stworzenie dokumentu zawierającego najważniejsze wskazówki w formie wykazu dobrych praktyk oraz zdefiniowanie kluczowych problemów w związku z planowaniem i realizacją inwestycji mogących negatywnie oddziaływać na obszary cenne przyrodniczo. Stworzony dokument stanie się częścią Raportu dla administracji publicznej, projektantów, inwestorów, organizacji pozarządowych w kwestii efektywnego przeprowadzania OOŚ i konsultacji społecznych. W raporcie podjęta zostanie próba wskazania rozwiązań zdefiniowanych problemów.

Wieloletnia praktyka Pracowni potwierdza zasadność nadawania priorytetowej rangi procedurom ocen oddziaływania na środowisko, co uwidacznia się poprzez udział stowarzyszenia w postępowaniach administracyjnych, pracach planistycznych i projektowych, roboczych spotkaniach dotyczących koncepcji realizacji przedsięwzięć oraz w działaniach edukacyjnych.

OOŚ pełnią obecnie szczególną rolę. Nowe uwarunkowania prawne oraz problematyka ich wdrażania i stosowania sprawiają wiele trudności zarówno administracji, jak i inwestorom. Stąd pojawia się konieczność udziału organizacji ekologicznych w procesie rozwoju systemu OOŚ oraz nadzoru nad poprawnością jego realizacji.

Spośród wielu aspektów tej problematyki, szczególnego znaczenia nabiera kwestia kwalifikowalności przedsięwzięć do procedury OOŚ, w tym zwłaszcza do obowiązku sporządzenia dla nich raportu o oddziaływaniu na środowisko. Zbyt wiele istotnych przedsięwzięć jest wyłączanych spod pełnej procedury OOŚ, podczas gdy wiele przedsięwzięć o małej istotności oddziaływania podlega tej procedurze. Niejednokrotnie skutkuje to powstaniem niezgodności z prawem, które na szczeblu krajowym mogą np. skutkować wstrzymaniem finansowania inwestycji z funduszy Unii Europejskiej, a na szczeblu międzynarodowym – konfliktem z Komisją Europejską, który w skrajnym przypadku może się zakończyć niekorzystnym dla Polski wyrokiem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (czego przykładem jest bogate orzecznictwo ETS dotyczące tematyki kwalifikowalności przedsięwzięć do OOŚ).

Dzięki szkoleniom organizowanym przez Pracownię w ramach projektu „Budowanie międzysektorowej platformy współpracy dla zapobiegania i rozwiązywania konfliktów na linii: przyroda – infrastruktura – społeczeństwo w Karpatach” oraz Raportowi, który stanie się próbą opisania obecnej praktyki w stosowaniu przez instytucje procedur OOŚ, organizacjom pozarządowym łatwiej będzie wypracować lepszy model monitorowania planowanych i realizowanych inwestycji mogących pogorszyć stan środowiska obszarów cennych przyrodniczo w Karpatach.

Grzegorz Bożek

Ten artykuł został opublikowany w ramach projektu „Budowanie międzysektorowej platformy współpracy dla zapobiegania i rozwiązywania konfliktów na linii: przyroda-infrastruktura-społeczeństwo w Karpatach”, realizowanego przez PnrWI i współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej. Za treść artykułu odpowiada Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają w żadnym razie oficjalnego stanowiska Unii Europejskiej.