DZIKIE ŻYCIE

Wspomnienie na temat powstania Katedry Filozofii Ekologicznej

Janusz Reichel

Gdy po skończeniu studiów wróciłem do swojej rodzinnej miejscowości, nie miałem jeszcze stuprocentowo skonkretyzowanych planów na przyszłość. Siłą rozpędu dużo czytałem i także w te pierwsze wakacje absolwenta uczelni nadal oddawałem się lekturze. Przed wyjazdem z Łodzi nabyłem m.in. książkę „Nadzieja matka mądrych”, ze słyszenia tylko znanego mi autora, Henryka Skolimowskiego. Zaciekawił mnie temat zbieżny z moimi dotychczasowymi zainteresowaniami.

Pewnego dnia zadzwonił do mnie promotor mojej pracy magisterskiej, z informacją, że w innej uczelni jest organizowany konkurs na stanowisko asystenta w nowej katedrze, którą ma kierować profesor Henryk Skolimowski. Spojrzałem na okładkę czytanej właśnie książki i – choć nie było tego w moich życiowych planach – uznałem, że takie zbiegi okoliczności nie zdarzają się bez powodu. I tak, po wygraniu konkursu, zostałem asystentem w pierwszej na świecie Katedrze Filozofii Ekologicznej. 


Myśliciel – praca w marmurze Henryka Skolimowskiego
Myśliciel – praca w marmurze Henryka Skolimowskiego

Katedra powstała na Wydziale Organizacji i Zarządzania w Politechnice Łódzkiej w 1991 roku, a jej uroczysta inauguracja miała miejsce 13 marca 1992 roku. Wykład inauguracyjny wygłosił nie byle kto, bo profesor Alexander King, wieloletni Przewodniczący Klubu Rzymskiego, a następnie także sam kierownik Katedry, czyli profesor Skolimowski.

Jednym z celów działalności Katedry była humanizacja treści kształcenia inżynierów, aby uwrażliwić studentów na kontekst ekologiczny ich przyszłej pracy. Tworzenie świadomości ekologicznej nie tylko na uczelni, ale w całym społeczeństwie, było wówczas i jest nadal rzeczą ogromnej wagi. Mieliśmy stać się ośrodkiem inspirującym badania nad szeroko rozumianą problematyką środowiskową, nad świadomością ekologiczną i nad etyką ekologiczną, i poniekąd tak też się wówczas stało. W celu podjęcia współpracy zwracały się do nas jednostki i instytucje z całego kraju. Katedra koordynowała nawet powstanie serii filmów poświęconych kwestiom ekologicznym.

Po kilku latach przestała jednak funkcjonować i myślę, że ramy akademickie były zbyt ciasne dla wizji i zamierzeń profesora. Jak sam powiedział podczas wspomnianej inauguracji, odnosząc się do kasandrycznej wizji prezentowanej w raportach Klubu Rzymskiego, filozofia ekologiczna jest filozofią dobrej nowiny i filozofią nadziei. I krzewienie tej nadziei było zapewne nadrzędnym celem profesora Skolimowskiego.

Przed swoją filozofią profesor postawił dokładnie te problemy i wyzwania, które stały wówczas i nadal stoją przed światem. Myśl eko-filozoficzną profesor próbował zaprząc do – używając jego określeń – wniesienia spójności i godności w życie ludzkie, a także do zapewnienia integralności i ciągłości życia na Ziemi. Kwestionowanie materialistycznego modelu świata w świecie rządzonym jego regułami nie jest proste, więc napotykaliśmy także na opór reprezentantów tradycyjnego sposobu myślenia. Wywoływało to interesujący ferment i wiele dyskusji. Tym bardziej, że propozycja Skolimowskiego nie jest prosta. Wymaga zmiany sposobu myślenia, stylu życia, szacunku do wszystkich istot żywych, a także społecznego i politycznego zaangażowana.

Przedstawiony przez profesora model świata jako sanktuarium wyznacza nam nowe role do spełnienia i wymaga ogromnej odpowiedzialności, w tym za przyszłość naszej Planety. Do dzisiaj ludzkość nie odpowiedziała pozytywnie na stojące przed nią wyzwania, co tym bardziej powoduje, że myśl profesora nadal jest częścią debaty o naszej przyszłości. Choć bywa, że w potoku bieżących spraw i tymczasowych kryzysów umyka nam szerszy kontekst refleksji o naszej obecności w kosmosie.

Janusz Reichel

Janusz Reichel – jest obecnie adiunktem w Katedrze Zarządzania Miastem i Regionem na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego, gdzie zajmuje się społecznymi i środowiskowymi aspektami zarządzania w różnych sektorach w tym problematyką rozwoju zrównoważonego, odpowiedzialności organizacji i społeczeństwem obywatelskim. Jest także ekspertem a ponadto ewaluatorem w wielu procedurach konkursowych w Polsce i zagranicą. Na początku swojej pracy na uczelni był asystentem w pierwszej na świecie Katedrze Filozofii Ekologicznej na Wydziale Organizacji i Zarządzania Politechniki Łódzkiej.