Ludzkość ma mniej niż 10% szans na przetrwanie

Wokół tajemnicy życia na Ziemi

Lasy należą do najbardziej cennych i zróżnicowanych biologicznie ekosystemów lądowych na Ziemi. Spełniają kluczową rolę w funkcjonowaniu Ziemi. Są oazą różnorodności biologicznej, dwie trzecie gatunków zwierząt, roślin i grzybów żyje w lasach. Drzewa produkują tlen, pochłaniają i neutralizują działanie substancji toksycznych, takich jak dwutlenek węgla, dwutlenek siarki i metale ciężkie. Lasy są najlepszym naturalnym filtrem atmosfery, pozwalają chronić gleby przed erozją, są częścią cyklu wodnego. Obumarłe drzewa, zanim rozłożą się całkowicie, stają się domem dla setek gatunków grzybów, roślin i zwierząt oraz źródłem pożywienia dla tysięcy gatunków. W dobie kryzysu klimatycznego, niezwykle ważna jest zdolność lasów do magazynowania węgla oraz wychwytywania dodatkowego węgla z atmosfery. Gdyby wyciąć wszystkie lasy na świecie, stężenie CO₂ do końca wieku wzrosłoby o dodatkowe 130-290 ppm (Mackey 2013). Kluczowa dla życia na Ziemi jest obecność drzew, bez których nie jesteśmy w stanie przetrwać. Bez drzew wyginiemy.

W wielu najnowszych raportach ONZ, Unii Europejskiej, apelach naukowców postulat zaprzestania deforestacji pojawia się dzisiaj jako jedno z kluczowych działań, koniecznych, aby zaradzić kryzysowi klimatycznemu i środowiskowemu. W raporcie IPCC pt. „Climate Change and Land” z 2019 r., który omawia ścisły związek pomiędzy stanem, w jakim znajduje się klimat a gruntami, które są ważnym elementem ekosystemu, autorzy stwierdzają, że położenie kresu deforestacji powinno stać się dzisiaj zasadniczym priorytetem. IPCC zwraca uwagę, że zasadniczy udział w degradacji powierzchni lądów ma obok współczesnego rolnictwa, proces wylesiania (Climate Change and Land). Pod koniec 2019 r. ukazał się apel naukowców pt. „World Scientists’ Warning of a Climate Emergency”, w którym blisko 16 tysięcy naukowców, w poczuciu moralnego obowiązku, ostrzega świat przed katastrofą klimatyczną i domaga się ogłoszenia stanu zagrożenia klimatycznego. Jedno z sześciu zawartych w apelu niezbędnych, natychmiastowych działań dotyczy przyrody, w tym ochrony pierwotnych i nienaruszonych lasów, zwłaszcza tych magazynujących znaczne ilości węgla, oraz innych lasów o zdolności do szybkiej sekwestracji dwutlenku węgla. Jednocześnie konieczna jest masowa intensyfikacja zalesiania i odbudowywania lasów (Ripple et al. 2019). W „Unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030” jednym z kluczowych działań ma być ścisła ochrona pozostałych lasów pierwotnych i starych w UE, a także podkreśla się, że działania Unii nie mogą prowadzić do wylesienia w innych częściach świata (EU Biodiversity Strategy for 2030).

Prof. Mauro Bologna z Uniwersytetu Tarapaca w Chile i dr Gerardo Aquino z Instytutu Alana Turinga w Londynie, którzy od lat tworzą modele statystyczne, tym razem postanowili oszacować prawdopodobieństwo samozniszczenia naszej cywilizacji biorąc pod uwagę jeden z czynników – tempo wylesienia. Wybrali deforestację, gdyż inne dane np. wzrost temperatury czy stężenia gazów cieplarnianych są zbyt niepewne i uniemożliwiają precyzyjne szacowanie. Tempo wylesienia porównali ze wskaźnikiem wzrostu populacji oraz konsumpcji. Modele wskazują na skrajnie czarny scenariusz naszej przyszłości. Przy obecnym tempie wycinki lasów naszej cywilizacji pozostało od 2 do 4 dekad do ostatecznego upadku. Biorąc pod uwagę aktualne tempo zużycia zasobów i najlepsze scenariusze postępu technologicznego, autorzy oszacowali jakie mamy szanse na uniknięcie ostatecznego upadku. Symulacje numeryczne wskazały na mniej niż 10% szans na to, że przetrwamy ogromną katastrofę (Bologna, Aquino 2020).

W scenariuszu optymistycznym od upadku dzieli nas maksymalnie 40 lat. Bologna i Aquino założyli stały wzrost populacji i tempa wylesienia. One oczywiście mogą ulec zmianie, ale sami autorzy przyznają, że przy braku perspektyw na natychmiastowe radykalne działania, trudno tego oczekiwać. Pewne modyfikacje zarysowanego trendu są możliwe ze względu na nieprzewidywalne do końca skutki zmian klimatu, czy realizację wielkiego planu reforestacji. Autorzy zwracają uwagę, że tylko cywilizacje zdolne do przejścia w odpowiednim czasie z fazy społeczeństwa ekonomicznego na pewien rodzaj społeczeństwa „kulturalnego” (w dużym stopniu nie sterowane przez gospodarkę) mają szanse przetrwać (Bologna, Aquino 2020).

Prof. Piotr Skubała

Literatura:
- Bologna M., Aquino G. 2020. Deforestation and world population sustainability: a quantitative analysis. „Scientific Reports” 10:7631, doi.org/10.1038/s41598-020-63657-6.
- Climate Change and Land. An IPCC Special Report on climate change, desertification, land degradation, sustainable land management, food security, and greenhouse gas fluxes in terrestrial ecosystems. Summary for Policymakers. Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), 07 August 2019, ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/08/4.-SPM_Approved_Microsite_FINAL.pdf; dostęp 23.08.2020.
- EU Biodiversity Strategy for 2030. Bringing nature back into our lives. European Commission, Brussels, 20.05.2020, ec.europa.eu/info/sites/info/files/communication-annex-eu-biodiversity-strategy-2030_en.pdf, dostęp 23.08.2020.
- Mackey B. 2013. Untangling the confusion around land carbon science and climate change mitigation policy. „Nature Climate Change” 3: 552–557.
- Ripple W. J., Wolf Ch, Newsome T. M., Barnard P., Moomaw W. R. 2019. World Scientists’ Warning of a Climate Emergency. „BioScience”, biz088, doi.org/10.1093/biosci/biz088