Stwierdzenie nieważności Konkluzji BAT. Czy duże elektrownie muszą się zmodernizować do sierpnia 2021 roku?

Okiem prawnika

W wyroku z 27 stycznia 2021 r.¹ Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) stwierdził nieważność Konkluzji BAT² określających wymogi w zakresie emisji zanieczyszczeń i najlepszych dostępnych technologii, które od 17 sierpnia 2021 r. miały być stosowane m.in. w elektrowniach o mocy >50 MWe. Czy wyrok oznacza, że sektor energetyczny nie będzie musiał się dostosować do rygorystycznych wymogów stawianych przez Konkluzje BAT?

Czym są Konkluzje BAT i kogo obowiązują

Konkluzje BAT są aktem prawnym, będącym formalnie decyzją wykonawczą Komisji Europejskiej. Są bezpośrednio wiążące w państwach członkowskich, co oznacza, że nie wymagają implementacji do prawa krajowego. Konkluzje BAT zawierają opis najlepszych technik jakie powinny być stosowane w danej branży oraz poziomy emisji, które powinny zostać osiągnięte przez zakłady przemysłowe przy zastosowaniu najlepszych dostępnych technik. Ich nadrzędnym celem jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony środowiska. Obecnie obowiązuje kilkanaście Konkluzji BAT regulujących techniki stosowane w rozmaitych branżach od przemysłu hutniczego, szklarskiego, przez przemysł spożywczy, spalanie odpadów, chów drobiu lub świń aż po funkcjonowanie tzw. dużych obiektów energetycznego spalania. Przez duże obiekty energetycznego spalania rozumie się m.in. elektrownie o mocy >50 MWe i właśnie te instalacje są przedmiotem regulacji w Konkluzjach BAT, które zostały w styczniu unieważnione przez TSUE. 

Warto wspomnieć, że Konkluzje BAT dla dużych elektrowni³ wskazują graniczne wielkości emisji m.in. w odniesieniu do tlenków azotu, rtęci, chlorowodoru. Zawierają szczególne standardy emisyjne, które muszą być spełnione przez duże obiekty spalania paliw. Służą więc za punkt odniesienia przy ustalaniu warunków pozwoleń na emisję. Obowiązek przyjęcia Konkluzji BAT dla tego sektora wynika z Dyrektywy 2010/75/UE w sprawie emisji przemysłowych.

Dlaczego nieważne

TSUE stwierdził nieważność Konkluzji BAT ze względów formalnych – z uwagi na przeprowadzenie głosowania nad tym aktem w oparciu o niewłaściwą procedurę. TSUE nie rozważał zupełnie zarzutów odnoszących się do samej treści Konkluzji BAT. Co szczególnie istotne, Trybunał utrzymał w mocy dotychczasowe Konkluzje BAT do czasu uchwalenia nowych, zgodnie ze wskazaną w wyroku procedurą głosowania⁴. Uzasadnił to koniecznością zachowania pewności prawa, jednolitych warunków wydawania pozwoleń zintegrowanych oraz potrzebą zapewnienia wysokiego poziomu ochrony środowiska. Zwrócił też uwagę na unijny cel poprawy jakości środowiska.

Warto przypomnieć, że postępowanie przed TSUE było wynikiem skargi na Konkluzje BAT dla dużych obiektów energetycznego spalania złożonej przez Polskę 11 października 2017 r. Polska zaskarżyła Konkluzje BAT, stawiając im kilka zarzutów, w tym odnoszący się do niewłaściwej procedury. Do polskiej skargi przyłączyły się następnie Węgry i Bułgaria.

Co to oznacza dla sektora energetycznego

Obecnie obowiązujące Konkluzje BAT pozostają w mocy do czasu uchwalenia nowych, co powinno nastąpić w terminie roku od ogłoszenia wyroku. Oznacza to, że od 17 sierpnia 2021 r. wszystkie tzw. duże obiekty energetycznego spalania (czyli m.in. elektrownie o mocy >50 MWe) będą musiały spełniać wymogi zawarte w obecnych Konkluzjach BAT, a orzeczenie TSUE nie wpłynie w żaden sposób na toczące się postępowania administracyjne i sądowe w przedmiocie zmiany pozwoleń zintegrowanych w związku z Konkluzjami BAT.

Obecnie powinny się rozpocząć prace nad przyjęciem przez państwa członkowskie nowych konkluzji BAT z zastosowaniem wskazanej przez TSUE procedury głosowania. Z jednej strony stanowi to szansę na przyjęcie bardziej ambitnych w swej treści Konkluzji BAT. Z drugiej jednak strony wejście w życie nowych Konkluzji BAT najprawdopodobniej będzie poprzedzone 4-letnim okresem dostosowawczym, co wynika z prawa unijnego.

Magdalena Ukowska

Magdalena Ukowska – radczyni prawna Fundacji Frank Bold, specjalizująca się w prawie administracyjnym i prawie ochrony środowiska.