Czy tygrys poradzi sobie ze zmianami klimatu?

Wokół tajemnicy życia na Ziemi

Tygrys, jeden z największych drapieżników na świecie, to tzw. gatunek parasolowy – chroniąc go, zapewniamy przetrwanie także innym cennym gatunkom i siedliskom. Na świecie żyło kilkanaście podgatunków tygrysa. Dzisiaj spotkamy jeszcze tygrysa bengalskiego, malajskiego, syberyjskiego, indochińskiego, chińskiego isumatrzańskiego. Jak większość dużych drapieżników na całym świecie, w ciągu ostatniego stulecia tygrysy doświadczyły znacznych spadków liczebności i kurczenia się zasięgu (Dinerstein et al. 2007).

Kłusownictwo to jeden z kluczowych czynników, który doprowadził do gwałtownego spadku ich liczebności (Tian et al. 2014). Użytkowanie gruntów przez człowieka doprowadziło do stałej utraty siedlisk, w wyniku czego duże populacje zostały w większości podzielone na mniejsze, mniej zdolne do przetrwania (Rayan i Linkie 2015). Niedawno pojawiło się nowe zagrożenie dla wszystkich populacji tygrysów na świecie – globalne zmiany klimatu. Wzrost średniej temperatury na Ziemi wpływa na zmianę dogodnych siedlisk dla np. tygrysów syberyjskich. Lasy sosnowe ustępują jodłom i świerkom, co oznacza problem z wystarczającą ilością pokarmu dla tygrysów, gdyż wolą one polować w lasach sosnowych. Liczebność tego podgatunku wynosi zaledwie około 500 osobników. Badacze przewidują optymistycznie jego wyginięcie w trakcie najbliższych 100 lat (Tian et al. 2014).

Efektem zmian klimatu jest wzrost poziomu mórz, co stwarza już obecnie zagrożenie dla tygrysów bengalskich. Region Sundarbanów to największe na świecie lasy namorzynowe, położone na granicy Indii i Bangladeszu. W 1973 r. utworzono tutaj rezerwat przyrody, mający na celu głównie ochronę tygrysów bengalskich. Został on wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1997 r. Niestety podnoszący się poziom wody w oceanie niszczy mozaikę wysp, zagraża trwałości lasów, ponadto słona woda zanieczyszcza wodę pitną dla tygrysów. Tygrysy w poszukiwaniu wody pitnej przemieszczają się na północ w kierunku obszarów silniej zaludnionych, w efekcie czego dochodzi do konfliktów z ludnością zamieszkującą te tereny (Haque et al. 2015).

Zmiany klimatyczne prowadzą do nasilenia się klęsk żywiołowych. Naukowcy przewidują większą częstotliwość pożarów w rejonach zamieszkanych przez tygrysy syberyjskie. Wyższe temperatury, bardziej suchy klimat dla tygrysa oznacza problemy z zaopatrzeniem w żywność. Z kolei intensywniejsze burze i powodzie, niszcząc uprawy, zmuszają ludzi do przemieszczania się i wkraczania na terytorium tygrysów. Na wyspach Sundarban może dojść do konfliktu człowiek-tygrys, ponieważ rolnicy, którzy stracili pola uprawne w efekcie ekstremalnych zjawisk pogodowych, zaczynają zbierać owoce morza w tych samych namorzynach, w których przebywają tygrysy bengalskie (Loucks et al. 2010).

Na świecie nie brakuje organizacji i lokalnych działaczy, którzy robią wiele, aby uratować tygrysy przed wyginięciem. I ostatnio odnoszą sukcesy. W 2010 r. zawiązała się międzynarodowa inicjatywa na rzecz podwojenia liczby tygrysów Tx2 (Tigers times two). Do projektu przystąpiły rządy 13 krajów, w których żyją, bądź jeszcze niedawno żyły te drapieżniki, ale także wiele organizacji międzynarodowych, w tym Fundacja WWF oraz przedstawiciele lokalnych społeczności. Dzięki inicjatywie Tx2 po raz pierwszy od ponad 100 lat zwiększyła się liczba tygrysów żyjących na wolności, w niektórych krajach Azji Południowej prawie podwoiła. I to był prawdopodobnie ostatni moment na działania, bowiem według ostatnich szacunków jest ich zaledwie ok. 3900 osobników. Los tygrysów jest jednak wciąż niepewny. Rosnąca presja człowieka prowadzi do kurczenia się przestrzeni i zasobów do życia tygrysów. Gwałtowne zmiany społeczne, ekonomiczne i środowiskowe w rejonach występowania tygrysów sprawiły, że ich sąsiedztwo z ludźmi jest coraz częstsze. Blisko 132 mln ludzi żyją w obszarach występowania tygrysów lub w odległości około 10 km od ich siedlisk (Belecky et al. 2022). To prowadzi do wzrostu liczby konfliktów na linii człowiek–tygrys. Czy zdołamy zapewnić odpowiednie warunki dla koegzystencji ludzi i tygrysów?

Prof. Piotr Skubała

Literatura:
- Belecky M., Stolton S., Dudley N., Dahal S., Li M. F. et al. 2022. Living with Tigers: How to manage coexistence for the benefit of tigers and people. WWF International, Switzerland.
- Dinerstein E., Loucks C., Wikramanayake E., Ginsberg J., Sanderson E. et al. 2007. The fate of wild tigers. „Bioscience” 57: 508–514, doi.org/10.1641/B570608.
- Haque M. Z., Reza M. I. H., Rahim S. A. Abdullah Md. P., Elfithri R. et al. 2015. Behavioral Change Due to Climate Change Effects Accelerate Tiger Human Conflicts: A Study on Sundarbans Mangrove Forests, Bangladesh. „International Journal of Conservation Science” 6: 669-684.
- Loucks C., Barber-Meyer S., Hossain M. A. A., Barlow A., Chowdhury R. M. 2010. Sea level rise and tigers: predicted impacts to Bangladesh’s Sundarbans mangroves. „Climatic Change” 98: 291-292.
- Rayan D. M., Linkie M. 2015. Conserving tigers in Malaysia: a science-driven approach for eliciting conservation policy change. „Biological Conservation” 184: 18–26, dx.doi.org/10.1016/j.biocon.2014.12.024.
- Tian Y., Wu J., Wang T., Ge J. 2014. Climate change and landscape fragmentation jeopardize the population viability of the Siberian tiger (Panthera tigris altaica). „Landscape Ecology” 29: 621-637, DOI:10.1007/s10980-014-0009-z.