Wydra morska – superbohater klimatu

Wokół tajemnicy życia na Ziemi

Wydra morska (Enhydra lutris) to najdziwniejszy reprezentant rodziny łasicowatych na naszej planecie. Gatunek ten ma wyjątkowe futro i właśnie z jego powodu wydra była i nadal jest gatunkiem zagrożonym. Na 1 cm² skóry wydry znajduje się około 155 tys. włosów, co sprawia, że ich gęstość jest 700 razy większa niż gęstość włosów na ludzkiej głowie. Naukowcy mają nadzieję, że poznanie futra wydry przyspieszy rozwój badań w dziedzinie projektowania oraz produkcji nowatorskich materiałów nieprzemakalnych.

Wydra morska jest klasycznym przykładem gatunku zwornikowego, czyli niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania całego ekosystemu i warunkującego istnienie innych gatunków. Występowały one kiedyś licznie u zachodnich wybrzeży Ameryki Północnej, od Alaski po południową Kalifornię. Pod koniec XIX wieku zostały prawie całkowicie wytępione (masowo pozyskiwano je na futro) przez europejskich eksploratorów i osadników. W efekcie jeżowce (główne ofiary wydr) gwałtownie zwiększyły liczebność i zaczęły konsumować przybrzeżne wodorosty. Powstały „pustkowia jeżowcowe”, zniknęły skorupiaki, głowonogi, ryby i wiele innych organizmów. Ponadto wieloryby szare przestały się pojawiać u wybrzeży, gdyż obawiały się zostawiać młode w miejscach, gdzie brak było wodorostów. W 1911 r. wydrę objęto ochroną i dużym wysiłkiem społecznym dokonano jej restytucji. W wyniku tego wzrosła liczebność wydry, a spadła liczebność jeżowców. Lasy wodorostów wróciły do stanu pierwotnego bogactwa, pojawiło się mnóstwo pomniejszych glonów, skorupiaków, głowonogów, ryb i innych organizmów. Wieloryby szare znów migrowały bliżej brzegu. Obecność wydry decyduje o tym, czy lasy wodorostów w wodach okalających np. Alaskę będą mogły istnieć. Badania Jamesa Estesa z lat 70. dotyczące tego procesu okazały się prawdziwym przełomem w ekologii oceanów. Estes wykazał, że człowiek, polując na morskie zwierzęta, może drastycznie przebudować ekosystem oceanu (Estes et al. 1978).

Lasy wodorostów (typ siedliska morskiego budowany przez zielenice, brunatnice i krasnorosty) tworzą jeden z najbardziej produktywnych ekosystemów na Ziemi, zamieszkiwany przez bogate i zróżnicowane zespoły organizmów. Stanowią morski odpowiednik tropikalnych lasów deszczowych, ale w porównaniu do nich są od 2 do 10 razy bardziej produktywne i wydajne (Mann 1973). Są ważne z punktu widzenia gospodarki człowieka, m.in. jako źródło pokarmu, ważnych surowców medycznych i przemysłowych, miejsca lęgowe dla ryb i bezkręgowców pozyskiwanych przez człowieka. Ze względu na bogactwo gatunkowe i unikalne piękno są bardzo atrakcyjne turystycznie (Steneck et al. 2002). Pochłaniają znaczące ilości CO₂ z atmosfery. Wydry morskie mogą zatem przyczynić się do złagodzenia skutków zmian klimatycznych dzięki ich kaskadowym wpływom troficznym. Pośrednio dzięki wydrom węgiel jest wychwytywany z atmosfery i magazynowany w postaci biomasy i detrytusu głębinowego, co zapobiega jego ponownemu przekształceniu w dwutlenek węgla.

Zbadano potencjał wydr morskich w sekwestracji węgla na północnym Pacyfiku między archipelagiem Aleutów a wyspą Vancouver. Zwierzęta te utrzymując niskie populacje jeżowców odżywiających się wodorostami, powodują, że ekosystemy wodorostów mają wyższą produktywność pierwotną netto i wyższą biomasę niż ekosystemy wodorostów bez obecności wydr morskich. W efekcie obecność wydry morskiej powoduje pochłanianie większej ilości CO₂ z atmosfery. Siedliska na badanym obszarze, obejmującym ponad 51 tys. km² (tyle co obszar Kostaryki), były w stanie zmagazynować od 4,4 do 8,7 mln ton węgla więcej w porównaniu z sytuacją, gdyby wydry morskie nie występowały. To więcej węgla niż emituje milion samochodów osobowych przez rok (Wilmers et al. 2012).

Dzisiaj jednak wydra morska jest ponownie gatunkiem zagrożonym. IUCN wśród zagrożeń dla tego gatunku na pierwszym miejscu wymienia zanieczyszczenie ropą. Wśród współczesnych zagrożeń dla wydry wymienia się też kłusownictwo i zagrożenia stwarzane przez tradycyjne rybołówstwo – wydry mogą być ofiarą stosowanych narzędzi połowowych (Doroff et al. 2021).

Prof. Piotr Skubała

Literatura:
- Doroff A., Burdin A., Larson S. 2021. Enhydra lutris. The IUCN Red List of Threatened Species 2021: e.T7750A219377647. dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2021-3.RLTS.T7750A219377647.en; [dostęp 6.08.2023].
- Estes J., Smith N., Palmisano J. F. 1978. Sea Otter Predation and Community Organization in the Western Aleutian Islands, Alaska. „Ecology” 59(4): 822-833.
- Mann K. H. 1973. Seaweeds: their productivity and strategy for growth. „Science” 182: 975–981.
- Steneck R. S., Graham M. H., Bourque B. J. et al. 2002. Kelp forest ecosystems: biodiversity, stability, resilience and future. „Environmental Conservation” 29: 436-459.
- Wilmers C., Estes J., Edwards M. et al. 2012. Do trophic cascades affect the storage and flux of atmospheric carbon? An analysis of sea otters and kelp forests. Frontiers in Ecology and the Environment 10(8): 409-415.