Parki krajobrazowe w Polsce

Pod takim tytułem ukazała się w końcu ub. roku obszerna monografia polskich parków krajobrazowych. Jest to swoista publikacja jubileuszowa, gdyż przed ponad ćwierćwieczem, w 1976 r., powstał w Polsce pierwszy obiekt tego typu – Suwalski Park Krajobrazowy. Autorami publikacji są pracownicy warszawskiego Instytutu Ochrony Środowiska, całość zredagował dr Grzegorz Rąkowski. Monografia wygląda imponująco. Na ponad 700 stronach zespół autorski zaprezentował 119 parków krajobrazowych (stan na 31 grudnia 2001 roku).

Każdy z parków został opisany na kilku lub kilkunastu stronach wg jednakowego schematu. Opis zawiera podstawowe dane o obszarze, czyli rok utworzenia, powierzchnię, położenie geograficzne, mezoregionalne i administracyjne oraz adres dyrekcji parku lub zespołu parków. Poza tym zostało zaprezentowane logo parku (jeśli park takowe ma) lub logo zespołu parków, któremu podlega. Dalej, w zależności od ilości posiadanych informacji, zostały opisane walory parku: budowa geologiczna, szata roślina i zwierzęca, ze szczególnym uwzględnieniem osobliwości fauny i flory, krajobraz, istniejące i projektowane formy ochrony przyrody. Znaczna część opisu poświęcona została specyfice kulturowej i historycznej każdego z parków, gdyż zgodnie z ustawą o ochronie przyrody „Park krajobrazowy jest obszarem chronionym ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe” (Art. 24). Dla każdego z parków krajobrazowych została sporządzona również dość dokładna mapa. Uzupełnieniem jest spis literatury (publikowanej i niepublikowanej) oraz map wykorzystanych przy opracowywaniu monografii.

Innymi słowy, czytelnicy otrzymali opis ok. 8% powierzchni kraju, bo tyle w chwili obecnej zajmują parki krajobrazowe. Są to treści istotne nie tylko dla przyrodników. Redaktor – zapalony turysta i propagator turystyki, autor wielu przewodników turystycznych, m.in. znanej „Polski Egzotycznej” zadbał, aby i ta książka miała pewne walory przewodnika po parkach krajobrazowych. Dlatego znajdziemy tu opisy szlaków turystycznych, ścieżek rowerowych i przyrodniczych biegnących przez poszczególne parki.

Mimo ogromu pracy, jaki został włożony w przygotowanie tej publikacji nie jest ona wolna od błędów (co jest nieuniknione przy tak wielkiej monografii). Niezgodności dotyczą np. przebiegu granic otuliny (Skierbieszowski PK) czy nazewnictwa projektowanych rezerwatów. Niezrozumiały jest również brak opisu Parku Krajobrazowego Łuku Mużakowa, który utworzony został rozporządzeniem Wojewody Lubuskiego, z dnia 27 września 2001 r. Jednakże pomimo tych potknięć nie wyobrażam sobie biblioteki przyrodnika czy turysty, w której nie znalazłaby się monografia „Parki krajobrazowe w Polsce”.

Krzysztof Wojciechowski

Rąkowski G. (red.), Parki krajobrazowe w Polsce, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 2002.
Adres wydawcy: Dział Wydawnictw IOŚ, ul. Krucza 5/11, 00-548 Warszawa, tel. 22 6251005 w. 58,
e-mail: asienk@ios.edu.pl